Μήνες διπλωματικών προσπαθειών έχουν αποτύχει μέχρι στιγμής να επιλύσουν την ρωσο-ουκρανική κρίση, που εξελίχθηκε σε κρίση Ρωσίας-Δύσης, καθώς αυξάνεται η ένταση στην περιοχή με το φόβο της στρατιωτικής εμπλοκής να μην έχει εξαλειφθεί.
Η Ουκρανία είναι η μεγαλύτερη εδαφικά χώρα στην ευρωπαϊκή ήπειρο, μετά τη Ρωσική Ομοσπονδία, που όμως μεγάλο τμήμα της ανήκει γεωγραφικά στην Ασία. Η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της στις 24 Αυγούστου 1991, από τη Σοβιετική Ένωση, αναγνωρίστηκε από τη Ρωσία, όπως και τα σύνορα της, σε μια σειρά από διεθνείς συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένου του Μνημονίου της Βουδαπέστης το 1994.
Ενώ η Ουκρανία εξαρτιόταν οικονομικά από τη Μόσχα, άρχισε πολιτικά να λοξοκοιτάζει προς τα δυτικά, αρχίζοντας διαβουλεύσεις τόσο με την ΕΕ όσο και με το ΝΑΤΟ.
Η μεγάλη κορύφωση της στροφής προς τη Δύση, ήταν η Πορτοκαλί Επανάσταση το 2004, με τους πολίτες της Ουκρανίας να εκλέγουν τον φιλοδυτικό υποψήφιο Βίκτορ Γιούσενκο ως νέο Πρόεδρο τον Γενάρη του 2005, ο οποίος παρέμεινε μέχρι το 2010.
Ο φιλορώσος διάδοχός του, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, διέκοψε την υπογραφή της συμφωνίας σύνδεσης με την ΕΕ που είχε υποστηριχτεί νωρίτερα, και με αυτόν τον τρόπο πυροδότησε τις διαμαρτυρίες του «Euromaidan» που οδήγησαν στην εκδίωξή του λίγες εβδομάδες αργότερα. Την άνοιξη του 2014, η Ρωσία κατέλαβε και προσάρτησε τη χερσόνησο της Κριμαίας, ενώ λίγο αργότερα ανακηρύσσονται αυτόνομες Λαϊκές Δημοκρατίες οι περιοχές του Ντόνετσκ και Λουγκάνσκ.
Χρονικό:
Νοέμβριος 2013-Φεβρουάριος 2014: Ξεκινούν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας στην Πλατεία Ανεξαρτησίας (Euromaidan=ευρωπλατεία) για στενότερους δεσμούς με τη Δύση. Η βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων τον Φεβρουάριο, έχει ως αποτέλεσμα τη διαφυγή του Ουκρανού Προέδρου Γιανουκόβιτς στη Ρωσία, ενώ αλλάζει η εξουσία στο Κίεβο.
Φεβρουάριος-Μάιος 2014: Ξεκινά και ολοκληρώνεται η προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας στην Ρωσική Ομοσπονδία, τον Μάρτιο, ενώ οι φιλορώσοι αυτονομιστές στην ανατολική Ουκρανία καλούν στη δημιουργία αυτοανακηρυγμένων «Λαϊκών Δημοκρατιών» στο Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ.
Ιούνιος-Αύγουστος 2014: Ο ουκρανικός στρατός απωθεί τους αυτονομιστές στην περιοχή του Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ.
Σεπτέμβριος 2014: Πραγματοποιούνται οι διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός στην ανατολική Ουκρανία, στην πρωτεύουσα της Λευκορωσίας Μινσκ. Το Πρωτόκολλο του Μινσκ που υπογράφηκε αποσκοπούσε στον τερματισμό του πολέμου στην περιοχή Ντονμπάς της Ουκρανίας. Συντάχθηκε από την Τριμερή Ομάδα Επαφής για την Ουκρανία, αποτελούμενη από την Ουκρανία, τη Ρωσική Ομοσπονδία και τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), με τη διαμεσολάβηση των ηγετών της Γαλλίας και της Γερμανίας στο πλαίσιο του λεγόμενου σχήματος της Νορμανδίας. Διατηρείται όμως μόνο για λίγες ημέρες.
Φεβρουάριος 2015: Επιτυγχάνεται νέα κατάπαυση του πυρός, με την Συμφωνία Μινσκ ΙΙ, η οποία, αν και εύθραυστη και που σποραδικά παραβιάζεται από όλες τις πλευρές, κράτησε σε μεγάλο βαθμό μέχρι και πριν τα μέσα Φεβρουαρίου 2022.
Ιούνιος 2017: Το ουκρανικό κοινοβούλιο ψηφίζει υπέρ του στόχου της ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ.
Σεπτέμβριος 2020: Ο νέος Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι επιβεβαιώνει την ένταξη στο ΝΑΤΟ ως στρατηγικό εθνικό στόχο.
Μάρτιος-Απρίλιος 2021: Το Κρεμλίνο αρχίζει να στέλνει ρωσικά στρατεύματα κοντά στα σύνορα της Ουκρανίας.
Ιούνιος 2021: Μια συνάντηση ΗΠΑ-Ρωσίας στη Γενεύη αποτυγχάνει να τερματίσει την κρίση στην Ουκρανία.
Νοέμβριος 2021: Δορυφορικές εικόνες δείχνουν νέα συγκέντρωση ρωσικών στρατευμάτων στα σύνορα με την Ουκρανία με το Κίεβο να αναφέρει ότι η Μόσχα έχει κινητοποιήσει 100.000 στρατιώτες μαζί με τανκς και άλλο στρατιωτικό υλικό.
26 Νοεμβρίου 2021: Ο Ζελένσκι κατηγορεί τη Ρωσία και τον Ουκρανό ολιγάρχη Ρινάτ Ακμέτοφ ότι υποστήριξαν ένα σχέδιο για την ανατροπή της κυβέρνησής του, καταγγέλλοντας πραξικόπημα εναντίον του.
7 Δεκεμβρίου 2021: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν προειδοποιεί τη Ρωσία για σαρωτικές οικονομικές κυρώσεις από τη Δύση εάν εισβάλει στην Ουκρανία.
17 Δεκεμβρίου 2021: Η Ρωσία παρουσιάζει λεπτομερείς απαιτήσεις ασφάλειας στη Δύση, συμπεριλαμβανομένου του ΝΑΤΟ να σταματήσει κάθε στρατιωτική δραστηριότητα στην Ανατολική Ευρώπη και την Ουκρανία και ότι η συμμαχία δεν θα αποδεχτεί ποτέ την Ουκρανία ή άλλα πρώην σοβιετικά έθνη ως μέλη.
3 Ιανουαρίου 2022: Ο Μπάιντεν καθησυχάζει τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελάνσκι ότι οι ΗΠΑ θα «απαντήσουν αποφασιστικά» εάν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, σε τηλεφωνική επικοινωνία.
10 Ιανουαρίου 2022: Αμερικανοί και Ρώσοι αξιωματούχοι συναντώνται στη Γενεύη για διπλωματικές συνομιλίες, αλλά οι διαφορές παραμένουν άλυτες καθώς η Μόσχα επαναλαμβάνει τις απαιτήσεις ασφαλείας που η Ουάσιγκτον λέει ότι δεν μπορεί να αποδεχθεί.
24 Ιανουαρίου 2022: Το ΝΑΤΟ θέτει τις δυνάμεις του σε ετοιμότητα και ενισχύει τη στρατιωτική του παρουσία στην Ανατολική Ευρώπη με περισσότερα πλοία και μαχητικά αεροσκάφη. Ορισμένα δυτικά έθνη αρχίζουν να απομακρύνουν το μη απαραίτητο προσωπικό της πρεσβείας από το Κίεβο. Οι ΗΠΑ θέτουν σε επιφυλακή 8.500 στρατιώτες.
26 Ιανουαρίου 2022: Η Ουάσιγκτον απαντά στις απαιτήσεις ασφαλείας της Ρωσίας, επαναλαμβάνοντας τη δέσμευση στην πολιτική «ανοιχτών θυρών» του ΝΑΤΟ ενώ προσφέρει μια «αρχική και ρεαλιστική αξιολόγηση» των ανησυχιών της Μόσχας.
27 Ιανουαρίου 2022: Ο Μπάιντεν προειδοποιεί για πιθανή ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο. Η Κίνα συγχρονίζεται με τη Ρωσία λέγοντας στις ΗΠΑ ότι οι «νόμιμες ανησυχίες της Μόσχας για την ασφάλεια» πρέπει να «ληφθούν σοβαρά υπόψη».
28 Ιανουαρίου 2022: Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν λέει ότι οι κύριες απαιτήσεις της Ρωσίας για την ασφάλεια δεν έχουν ικανοποιηθεί, αλλά ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να συνεχίσει να συνομιλεί.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελένσκι προειδοποιεί τη Δύση να αποφύγει τη δημιουργία «πανικού» που θα επηρεάσει αρνητικά την οικονομία της χώρας του.
31 Ιανουαρίου 2022: ΗΠΑ και Ρωσία αλληλοκατηγορούνται για την κρίση στην Ουκρανία σε ειδική κλειστή σύνοδο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Η πρέσβης των ΗΠΑ στον ΟΗΕ Λίντα Τόμας-Γκρίνφιλντ είπε στο Συμβούλιο ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θα απειλούσε την παγκόσμια ασφάλεια, ενώ ο απεσταλμένος της Ρωσίας στον ΟΗΕ Βασίλι Νεμπένζια κατηγόρησε την Ουάσιγκτον και τους συμμάχους της ότι διατυμπανίζουν την απειλή του πολέμου παρά τις επανειλημμένες αρνήσεις της Μόσχας για προγραμματισμένη εισβολή. «Οι συζητήσεις για απειλή πολέμου είναι από μόνες τους προκλητικές. Σχεδόν ζητάτε αυτό. Θέλετε να συμβεί», είπε ο Νεμπένζια.
1 Φεβρουαρίου 2022: Ο Πούτιν αρνείται ότι σχεδιάζει εισβολή και κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι αγνοούν τις απαιτήσεις ασφαλείας της χώρας του. «Είναι ήδη σαφές ότι οι θεμελιώδεις ρωσικές ανησυχίες κατέληξαν να αγνοηθούν», είπε.
6 Φεβρουαρίου 2022: Η Ρωσία έχει δημιουργήσει το 70% της στρατιωτικής ανάπτυξης που χρειάζεται για να ξεκινήσει μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους που αναφέρονται ανώνυμα στα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης.
8 Φεβρουαρίου 2022: Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν συναντά τον Πούτιν για μαραθώνιες συνομιλίες στη Μόσχα και λέει στους δημοσιογράφους ότι η Ρωσία δεν θα κλιμακώσει την κρίση στην Ουκρανία.
Ωστόσο, το Κρεμλίνο διέψευσε ότι ο Μακρόν και ο Πούτιν κατέληξαν σε συμφωνία για την αποκλιμάκωση της κρίσης. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι «στην παρούσα κατάσταση, η Μόσχα και το Παρίσι δεν μπορούν να καταλήξουν σε καμία συμφωνία».
10 Φεβρουαρίου 2022: Άκαρπες συνομιλίες έχουν η υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου Λιζ Τρας και ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ. Σε μια ψυχρή συνέντευξη Τύπου, ο Λαβρόφ περιέγραψε τη συνάντηση ως «μια συνομιλία μεταξύ ενός μουγκού και ενός κωφού».
10 Φεβρουαρίου 2022: Η Ρωσία και η Λευκορωσία πραγματοποιούν κοινές ασκήσεις κοντά στα ουκρανικά σύνορα.
11 Φεβρουαρίου 2022: Ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν, λέει ότι οι αμερικανικές πληροφορίες δείχνουν ότι μια ρωσική εισβολή θα μπορούσε να ξεκινήσει εντός ημερών, πριν ολοκληρωθούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Πεκίνο στις 20 Φεβρουαρίου.
Το Πεντάγωνο διέταξε επιπλέον 3.000 Αμερικανούς στρατιώτες να σταλούν στην Πολωνία για να καθησυχάσουν τους συμμάχους. Εν τω μεταξύ, ορισμένες χώρες κάλεσαν τους πολίτες τους να εγκαταλείψουν την Ουκρανία , με ορισμένες προειδοποιήσεις ότι η στρατιωτική εκκένωση δεν θα είναι εγγυημένη σε περίπτωση πολέμου.
12 Φεβρουαρίου 2022: Ο Μπάιντεν και ο Πούτιν πραγματοποιούν συνομιλία μέσω τηλεδιάσκεψης. Ο Αμερικανός πρόεδρος είπε ότι μια ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θα προκαλούσε «ευρεία ανθρώπινη οδύνη» και ότι η Δύση είναι αφοσιωμένη στη διπλωματία για τον τερματισμό της κρίσης, αλλά «εξίσου προετοιμασμένη για άλλα σενάρια».
Ο Πούτιν παραπονέθηκε στην συνομιλία ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν έχουν ανταποκριθεί ικανοποιητικά στις ρωσικές απαιτήσεις να απαγορευτεί στην Ουκρανία να ενταχθεί στη στρατιωτική συμμαχία και να αποσύρει το ΝΑΤΟ δυνάμεις από την Ανατολική Ευρώπη.
Ο Γιούρι Ουσάκοφ, ο κορυφαίος σύμβουλος του Πούτιν για την εξωτερική πολιτική, είπε ότι ενώ οι εντάσεις κλιμακώνονται εδώ και μήνες, τις τελευταίες ημέρες «η κατάσταση έχει απλώς φτάσει στο σημείο του παραλογισμού».
Είπε ότι ο Μπάιντεν ανέφερε τις πιθανές κυρώσεις που θα μπορούσαν να επιβληθούν στη Ρωσία, αλλά: «Αυτό το θέμα δεν ήταν στο επίκεντρο κατά τη διάρκεια μιας αρκετά μακράς συνομιλίας με τον Ρώσο ηγέτη».
15 Φεβρουαρίου 2022: Ο πρόεδρος Πούτιν ανακοινώνει τη μερική απόσυρση των στρατευμάτων από τα ουκρανικά σύνορα. Το ρωσικό κοινοβούλιο του ζητά να αναγνωρίσει τις ουκρανικές περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ ως ανεξάρτητα κράτη.
17 Φεβρουαρίου 2022: Ξεκινούν βομβαρδισμοί και ανταλλαγές πυρών στις περιοχές του Ντονμπάς, με τις τοπικές αρχές να εκκενώνουν το Ντονένσκ και Λουγκάνσκ από τους αμάχους.
18-20 Φεβρουαρίου 2022: Μαζική επίθεση προς τη Ρωσία από το βήμα της Διάσκεψης για την Ασφάλεια του Μονάχου, από τους δυτικούς ηγέτες, που θεωρούν δεδομένη τις επόμενες μέρες εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Τον συντονισμό των συμμάχων έχει αναλάβει η Αμερικανίδα Αντιπρόεδρος Καμάλα Χάρις.
20 Φεβρουαρίου 2022: Ο Μακρόν είχε τηλεφωνικές συνομιλίες με Ζελένσκι και Πούτιν σε μια προσπάθεια εξεύρεσης διπλωματικής λύσης. Η Ρωσία επέκτεινε τη διάρκεια των κοινών στρατιωτικών ασκήσεων της με την Λευκορωσία.
21 Φεβρουαρίου 2022: Λαβρόφ και Λε Ντριάν θα έχουν επικοινωνία για να συζητήσουν την κατάπαυση του πυρός στην περιοχή του Ντονμπάς.
