Πάνω από τρία χρόνια έχουν περάσει από τη στιγμή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης παραμένει εύθραυστη.
Το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) των ΗΠΑ βοήθησε να καλυφθεί το ρωσικό κενό εφοδιασμού της Ευρώπης κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης του 2022-2023.
Αλλά τώρα που ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει κλονίσει τις σχέσεις με την Ευρώπη -που σφυρηλατήθηκαν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο- και χρησιμοποιεί την ενέργεια ως διαπραγματευτικό χαρτί στις εμπορικές διαπραγματεύσεις, οι επιχειρήσεις είναι επιφυλακτικές καθώς η εξάρτηση από τις ΗΠΑ έχει αποτελέσει άλλο ένα τρωτό σημείο.
Σε αυτό το πλαίσιο, σύμφωνα με το Reuters, στελέχη μεγάλων επιχειρήσεων της ΕΕ έχουν αρχίσει να λένε αυτό που θα ήταν αδιανόητο πριν από ένα χρόνο: ότι η εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου, μεταξύ άλλων από τον ρωσικό κρατικό γίγαντα Gazprom, θα μπορούσε να είναι μια καλή ιδέα.
Αυτό θα απαιτούσε άλλη μια σημαντική αλλαγή πολιτικής, δεδομένου ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 έκανε την Ευρωπαϊκή Ένωση να δεσμευτεί να σταματήσει τις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας μέχρι το 2027.
Η Ευρώπη έχει περιορισμένες επιλογές. Οι συνομιλίες με τον γίγαντα του υγροποιημένου φυσικού αερίου, το Κατάρ, για περισσότερο φυσικό αέριο έχουν βαλτώσει, και ενώ η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχει επιταχυνθεί, ο ρυθμός δεν είναι αρκετά γρήγορος ώστε η ΕΕ να αισθάνεται ασφαλής.
«Εάν υπάρξει μια λογική ειρήνη στην Ουκρανία, θα μπορούσαμε να επιστρέψουμε σε ροές 60 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων, ίσως 70, ετησίως, συμπεριλαμβανομένου του LNG», δήλωσε στο Reuters ο Didier Holleaux, εκτελεστικός αντιπρόεδρος της γαλλικής Engie, σε συνέντευξή του.
Το γαλλικό κράτος κατέχει εν μέρει την Engie, η οποία ήταν από τους μεγαλύτερους αγοραστές φυσικού αερίου της Gazprom. Ο Holleaux δήλωσε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να προμηθεύσει περίπου το 20-25% των αναγκών της ΕΕ, από 40% πριν από τον πόλεμο.
Ο επικεφαλής της γαλλικής πετρελαϊκής TotalEnergies, Patrick Pouyanne, προειδοποίησε την Ευρώπη κατά της υπερβολικής εξάρτησης από το αμερικανικό φυσικό αέριο.
«Πρέπει να διαφοροποιηθούμε, να έχουμε πολλές διαδρομές, όχι να στηριζόμαστε υπερβολικά σε μία ή δύο», δήλωσε ο Pouyanne στο Reuters. Η Total είναι ένας μεγάλος εξαγωγέας αμερικανικού LNG και πωλεί επίσης ρωσικό LNG από την ιδιωτική εταιρεία Novatek.
«Η Ευρώπη δεν θα επιστρέψει ποτέ στην εισαγωγή 150 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων από τη Ρωσία όπως πριν από τον πόλεμο… αλλά θα στοιχημάτιζα ίσως 70 bcm», πρόσθεσε ο Pouyanne.
Γερμανοί ζητούν να επιστρέψει γρήγορα το ρωσικό φυσικό αέριο
Η Γαλλία, η οποία παράγει μεγάλες ποσότητες πυρηνικής ενέργειας, διαθέτει ήδη έναν από τους πιο διαφοροποιημένους ενεργειακούς πόρους στην Ευρώπη.
Η Γερμανία, η οποία στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στο φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο για να βοηθήσει στην προώθηση του μεταποιητικού της τομέα μέχρι τον πόλεμο στην Ουκρανία, έχει λιγότερες επιλογές.
Στο Leuna Park, ένα από τα μεγαλύτερα βιομηχανικά συμπλέγματα της Γερμανίας που φιλοξενεί εργοστάσια της Dow Chemical και της Shell μεταξύ άλλων, ορισμένοι κατασκευαστές λένε ότι το ρωσικό φυσικό αέριο θα πρέπει να επιστρέψει γρήγορα.
Η Ρωσία κάλυπτε το 60% των τοπικών αναγκών, κυρίως μέσω του αγωγού Nord Stream, ο οποίος ανατινάχθηκε το 2022.
«Βρισκόμαστε σε σοβαρή κρίση και δεν μπορούμε να περιμένουμε», δήλωσε ο Christof Guenther, διευθύνων σύμβουλος της InfraLeuna, του φορέα εκμετάλλευσης του πάρκου.
Ο ίδιος τόνισε ότι η γερμανική χημική βιομηχανία έχει περικόψει θέσεις εργασίας για πέντε συνεχόμενα τρίμηνα, κάτι που δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και δεκαετίες.
«Η επαναλειτουργία των αγωγών θα μείωνε τις τιμές περισσότερο από οποιαδήποτε τρέχοντα προγράμματα επιδοτήσεων», δήλωσε.
«Είναι ένα θέμα ταμπού», πρόσθεσε ο Guenther, λέγοντας ότι πολλοί συνάδελφοι συμφωνούν στην ανάγκη επιστροφής στο ρωσικό φυσικό αέριο.
Σχεδόν το ένα τρίτο των Γερμανών ψήφισε φιλικά προς τη Ρωσία κόμματα στις ομοσπονδιακές εκλογές του Φεβρουαρίου.
Στο κρατίδιο του Μεκλεμβούργου-Πομερανίας, την περιοχή της ανατολικής Γερμανίας όπου ο αγωγός Nord Stream βγαίνει στην ξηρά αφού περάσει από τη Ρωσία κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα, το 49% των Γερμανών επιθυμεί την επιστροφή στις ρωσικές προμήθειες φυσικού αερίου, σύμφωνα με δημοσκόπηση που διεξήγαγε το ινστιτούτο Forsa.
«Χρειαζόμαστε το ρωσικό φυσικό αέριο, χρειαζόμαστε φθηνή ενέργεια – ανεξάρτητα από το από πού προέρχεται», δήλωσε ο Klaus Paur, διευθύνων σύμβουλος της Leuna-Harze, μιας μεσαίου μεγέθους εταιρείας παραγωγής πετροχημικών προϊόντων στο Leuna Park. «Χρειαζόμαστε τον Nord Stream 2, επειδή πρέπει να διατηρήσουμε το ενεργειακό κόστος υπό έλεγχο».
Η βιομηχανία θέλει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση να βρει φθηνή ενέργεια, δήλωσε ο Ντάνιελ Κέλερ, υπουργός Οικονομίας του κρατιδίου του Βρανδεμβούργου – όπου βρίσκεται το διυλιστήριο του Σβεντ, συνιδιοκτησίας της ρωσικής πετρελαϊκής εταιρείας Rosneft, αλλά υπό την κηδεμονία της γερμανικής κυβέρνησης.
«Μπορούμε να φανταστούμε την επανάληψη της εισαγωγής ή της μεταφοράς ρωσικού πετρελαίου μετά την εγκαθίδρυση ειρήνης στην Ουκρανία», δήλωσε ο Κέλερ.
Ανησυχία ότι το αμερικανικό φυσικό αέριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως γεωπολιτικό εργαλείο
Το αμερικανικό φυσικό αέριο κάλυψε το 16,7% των εισαγωγών της ΕΕ πέρυσι – πίσω από τη Νορβηγία με 33,6% και τη Ρωσία με 18,8%.
Το μερίδιο της Ρωσίας θα πέσει κάτω από το 10% φέτος, αφού η Ουκρανία έκλεισε τους αγωγούς. Οι υπόλοιπες ροές είναι κυρίως υγροποιημένο φυσικό αέριο από τη Novatek.
Η ΕΕ ετοιμάζεται να αγοράσει περισσότερο αμερικανικό LNG, καθώς ο Τραμπ θέλει η Ευρώπη να μειώσει το εμπορικό της πλεόνασμα με τις ΗΠΑ.
«Σίγουρα, θα χρειαστούμε περισσότερο LNG», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο Επίτροπος Εμπορίου της ΕΕ Μάρος Σέφτσοβιτς.
Ο πόλεμος των δασμών έχει ενισχύσει την ανησυχία της Ευρώπης για την εξάρτηση από το αμερικανικό φυσικό αέριο, δήλωσε η Τατιάνα Μίτροβα, ερευνήτρια στο Κέντρο Παγκόσμιας Ενεργειακής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Κολούμπια.
«Γίνεται όλο και πιο δύσκολο να θεωρήσουμε το αμερικανικό LNG ως ουδέτερο εμπόρευμα: σε κάποιο σημείο μπορεί να γίνει γεωπολιτικό εργαλείο», πρόσθεσε η Mitrova.
Εάν ο εμπορικός πόλεμος κλιμακωθεί, υπάρχει ένας μικρός κίνδυνος οι Ηνωμένες Πολιτείες να συγκρατήσουν τις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου, δήλωσε ο Arne Lohmann Rasmussen, επικεφαλής αναλυτής της Global Risk Management.
Ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, συμφώνησε, λέγοντας ότι κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει «να χρησιμοποιηθεί αυτός ο μοχλός πίεσης».
Σε περίπτωση που οι εγχώριες τιμές του φυσικού αερίου των ΗΠΑ εκτοξευθούν λόγω της αυξανόμενης ζήτησης από τη βιομηχανία και την ΑΙ, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να περιορίσουν τις εξαγωγές προς όλες τις αγορές, δήλωσε ο Warren Patterson, επικεφαλής στρατηγικής εμπορευμάτων στην ING.
Το 2022, η ΕΕ έθεσε έναν μη δεσμευτικό στόχο να τερματίσει τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου έως το 2027, αλλά καθυστέρησε δύο φορές να δημοσιεύσει σχέδια σχετικά με τον τρόπο που θα το πετύχει. Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρνήθηκε να σχολιάσει τα σχόλια των εταιρειών.
Οι ευρωπαϊκές δικαστικές κόντρες με την Gazprom
Αρκετές επιχειρήσεις της ΕΕ έχουν ανοίξει υποθέσεις διαιτησίας κατά της Gazprom για τη μη παράδοση φυσικού αερίου μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Τα δικαστήρια επιδίκασαν στη γερμανική Uniper και στην αυστριακή OMV 14 δισεκατομμύρια ευρώ και 230 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα. Η γερμανική RWE διεκδίκησε 2 δισ. ευρώ, ενώ η Engie και άλλες εταιρείες δεν έχουν γνωστοποιήσει την απαίτησή τους.
Ο Holleaux της Engie δήλωσε ότι το Κίεβο θα μπορούσε να επιτρέψει στη Ρωσία να στέλνει φυσικό αέριο μέσω της Ουκρανίας για να καλύψει τις αποπληρωμές της διαιτησίας ως αφετηρία για την επανέναρξη των συμβατικών σχέσεων με την Gazprom.
«Θέλετε (σ.σ η Gazprom) να επιστρέψετε στην αγορά; Πολύ καλά, αλλά δεν θα υπογράψουμε νέα σύμβαση αν δεν πληρώσετε την απόφαση», δήλωσε ο Holleaux.
Η επιστροφή του ρωσικού φυσικού αερίου ανησυχεί τον Μαξίμ Τιμτσένκο, τον επικεφαλής της DTEK, της ιδιωτικής εταιρείας φυσικού αερίου της Ουκρανίας, η οποία ελπίζει να εισάγει αμερικανικό LNG στις αποθήκες της Ουκρανίας και να το εξάγει στην Ευρώπη.
«Είναι δύσκολο να σχολιάσω, όντας Ουκρανός, αλλά η ελπίδα μου είναι ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί πήραν τα μαθήματά τους αντιμετωπίζοντας τη Ρωσία», δήλωσε.
