Λύση στην αγωνιώδη αναζήτηση της Ευρώπης να τερματίσει την ενεργειακή εξάρτησή της από τη Ρωσία θα μπορούσε να δώσει ένας ανεκμετάλλευτος πόρος, που δεν είναι άλλος από την Κύπρο.
Ωστόσο, σύμφωνα με σχετική δημοσίευση του «Politico», το Κυπριακό που χρονολογείται από την εισβολή της Τουρκίας στο νησί πριν από 48 χρόνια, παραμένει το μεγάλο «αγκάθι» ως προς τις προσπάθειες εξερεύνησης και εξόρυξης οποιασδήποτε ποσότητας φυσικού αερίου.
Η Τουρκία θέλει να έχει λόγο στον τρόπο με τον οποίο θα αποκομίζονται τα όποια κέρδη από τον πλούτο του νησιού, διασφαλίζοντας ότι τα οφέλη θα εισρεύσουν στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Η Άγκυρα επιθυμεί, επίσης, το όποιο φυσικό αέριο στην περιοχή να διέρχεται από το έδαφός της με προορισμό την Ευρώπη. Η Αθήνα, εν τω μεταξύ, υποστηρίζει τα σχέδια για τη διακίνηση φυσικού αερίου μέσω Κύπρου και Ελλάδας. Ακόμα, στο ζήτημα εμπλέκεται και η μεταφορά των αποθεμάτων φυσικού αερίου από το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τον Λίβανο.
Αρχικά, υπήρχε η ελπίδα ότι η ενότητα των χωρών της Δύσης όσον αφορά στον πόλεμο στην Ουκρανία, θα έπειθε τα κράτη να παραμερίσουν τα όποια ζητήματα εγείρουν προκειμένου η Ε.Ε. να τερματίσει τις πληρωμές της για την ενέργεια στη Μόσχα, οι οποίες βοηθούν τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, να χρηματοδοτεί την -κατά το Κρεμλίνο- «ειδική στρατιωτική επιχείρηση». Υπενθυμίζεται ότι, τον Μάρτιο, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, συναντήθηκε με τον Τούρκο Πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τροφοδοτώντας -τότε- προσδοκίες για αποκλιμάκωση ανάμεσα στην Αθήνα και στην Άγκυρα, αλλά δεν είναι έτσι.
Μόλις δύο μήνες αργότερα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διέκοψε τους επικοινωνιακούς δεσμούς του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και έκτοτε οι ελληνικές Αρχές έχουν θέσει τις δυνάμεις τους σε ύψιστο συναγερμό εξαιτίας των άμεσων τουρκικών απειλών για σύρραξη, όπως τις εξέφρασε ο Τούρκος Πρόεδρος, την Πέμπτη (09/06), με σειρά αναρτήσεών του στο Twitter και, μάλιστα, γράφοντάς τες στα Ελληνικά. Επομένως, κάθε ελπίδα προσέγγισης της Ελλάδας και της Τουρκίας φαίνεται να διαψεύδεται.
Στο σημείο μηδέν ξανά
Το αποτέλεσμα είναι ότι 15 χρόνια αφότου η Λευκωσία ανακοίνωσε τον πρώτο γύρο αδειοδότησης και 11 χρόνια μετά την ανακάλυψη του πρώτου μεγάλου κοιτάσματος φυσικού αερίου στα ανοικτά του νησιού, η Κύπρος βρίσκεται πάλι στο σημείο μηδέν. Έτσι, το φυσικό αέριο δεν διοχετεύεται και καμία απόφαση δεν έχει ληφθεί σχετικά με το πώς θα μπορούσε να συνδυαστεί με άλλα αποθέματα στην περιοχή και να μεταφερθεί στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Μάλιστα, στην Κύπρο δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ακόμα και τα πιο αισιόδοξα σχέδια επί του ζητήματος έχουν καταρρεύσει. «Έχοντας υπόψη το πρόσφατο παρελθόν και γενικά την εμπειρία μας με την Τουρκία, δεν ήμασταν τόσο αφελείς ώστε να πιστέψουμε ότι η Τουρκία άλλαξε τη στάση της είτε απέναντι στην Ελλάδα είτε απέναντι στην Κύπρο από τη μια ημέρα στην άλλη», δήλωσε ο Κορνήλιος Κορνηλίου, ανώτερος αξιωματούχος του κυπριακού Υπουργείου Εξωτερικών.
Οι Κύπριοι ανησυχούν τώρα ότι οι αυξανόμενες εντάσεις θα αποθαρρύνουν τις εταιρείες ενέργειας από τη συνέχιση των επενδύσεων και των ερευνών, μειώνοντας ακόμα περισσότερα τα έσοδα στο νησί, το οποίο ήδη αντιμετωπίζει και την απώλεια σημαντικών επιχειρήσεων που έφεραν κάποτε οι Ρώσοι στην Κύπρο. «Η ενέργεια θα μπορούσε να είναι μια καλή πλατφόρμα για τη συμφιλίωση σε πολιτικά φορτισμένες περιοχές, όπως η Κύπρος και όχι μόνο, αλλά δυστυχώς έχει γίνει ακόμα ένα κεφάλαιο στο βιβλίο της σύγκρουσης», δήλωσε ο Χάρης Τζιμήτρας, διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου του Ινστιτούτου Ερευνών Ειρήνης του Όσλο.
Νέες προσπάθειες για το κοίτασμα «Αφροδίτη»
Επισημαίνεται ότι η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο είχε ως αποτέλεσμα τη διχοτόμηση του νησιού με τους Τουρκοκύπριους στον κατεχόμενο βορρά, τους οποίους αναγνωρίζει μόνο η Τουρκία, και τους Ελληνοκύπριους στον νότο οι οποίοι αποτελούν την Κυπριακή Δημοκρατία που είναι ένα αναγνωρισμένο κράτος της διεθνούς κοινότητας και μέλος της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης. Η παγιωμένη -εδώ και σχεδόν πέντε δεκαετίες- σύγκρουση έχει εξελιχθεί σε μια σειρά από μάχες για τα θαλάσσια σύνορα και τους γύρω φυσικούς πόρους.
Μάλιστα, οι διαμάχες αυτές έγιναν πιο έντονες κατά τις τελευταίες δεκαετίες, όταν η Κύπρος άρχισε να επιτρέπει σε εταιρείες να αναζητούν κοιτάσματα φυσικού αερίου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της, αφού το 2011 ανακαλύφθηκε το κοίτασμα «Αφροδίτη». Η Τουρκία λέει ότι η Κύπρος πρέπει να απέχει από οποιαδήποτε ενέργεια σε αυτά τα ύδατα και έχει δρομολογήσει τα δικά της ερευνητικά σκάφη που πλαισιώνονται από πολεμικά πλοία. Πάντως, το 2019, η Ε.Ε. έπληξε την Τουρκία με κυρώσεις για μη εξουσιοδοτημένη γεώτρηση στα ανοικτά των κυπριακών ακτών.
Υπάρχει μια κοινή προσπάθεια μεταξύ της ExxonMobil και της Qatar Energy για την εξόρυξη φυσικού αερίου από την περιοχή. Επίσης, άλλη μια μεταξύ της Eni και της Total αναμένεται να αρχίσεο τις επόμενες εβδομάδες, σύμφωνα με τη Νατάσα Πηλείδου, την Κύπρια υπουργό Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας. Η Κύπρος αναμένει, επίσης, μια κοινοπραξία υπό την ηγεσία της Chevron να υποβάλει προτάσεις για το κοίτασμα «Αφροδίτη».
Από την πλευρά της, η Νατάσα Πηλείδου έχει δηλώσει στο «Politico»: «Υπάρχει ανάγκη επιτάχυνσης των προγραμμάτων που αφορούν τόσο στην ανάπτυξη των υδρογονανθράκων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου όσο και στη χρήση του φυσικού αερίου ως μεταβατικού καυσίμου κατά την περίοδο έως το 2050».
Οι γεωτρήσεις θα δώσουν μια καλύτερη εικόνα των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων και θα προετοιμάσουν το έδαφος για συζητήσεις σχετικά με τον τρόπο μεταφοράς τυχόν φυσικού αερίου, που είναι ζωτικής σημασίας για να καταστούν τα έργα οικονομικά βιώσιμα. Μια πιθανή λύση θα μπορούσε να είναι η σύνδεση του κοιτάσματος «Αφροδίτη» με έναν αιγυπτιακό τερματικό σταθμό. Ελληνική εταιρεία υπέβαλε, επίσης, μόλις μια πρόταση στους Κύπριους αξιωματούχους που θα συνέδεε τα ισραηλινά κοιτάσματα φυσικού αερίου με την Κύπρο μέσω ενός μικρού αγωγού, ενώ μια πλωτή μονάδα υγροποιημένου φυσικού αερίου που θα κατασκευαζόταν κοντά στο νησί, θα λειτουργούσε ως σημείο διανομής για την υπόλοιπη Ευρώπη. Στη συνέχεια, υπάρχει μια πρόταση για έναν φθηνότερο, εναλλακτικό αγωγό που θα περνούσε από την Τουρκία. Η ιδέα αναβίωσε μετά την πρόσφατη αναθέρμανση των σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και του Ισραήλ.
Τούρκος πρέσβης στην Αθήνα: «Δεν είμαστε μόνο ένας πολυσύχναστος κόμβος αλλά και μια τεράστια αγορά»
«Γιατί πρέπει να χρειαστεί μια κρίση όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία ή ένας σεισμός για να θυμηθούμε ότι πρέπει να λύσουμε τα προβλήματά μας;», δήλωσε ο Μπουράκ Οζουγκερκίν, πρέσβης της Τουρκίας στην Αθήνα, και συμπλήρωσε: «Όσον αφορά στην ενέργεια στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, υπάρχει μια γεωπολιτική καθώς και μια οικονομική διάσταση, οι οποίες από κοινού επηρεάζουν τη σκοπιμότητα ενός ενεργειακού έργου». Ακόμα, ο ίδιος υποστήριξε, σύμφωνα με την προαναφερθείσα σχετική δημοσίευση του «Politico», ότι η Τουρκία πρέπει να εμπλακεί, λέγοντας: «Δεν είμαστε μόνο ένας πολυσύχναστος κόμβος αλλά και μια τεράστια αγορά».
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, επανέλαβε στις 26 Μαΐου αυτή την άποψη, λέγοντας στο πλαίσιο κοινών δηλώσεών του με τον Ισραηλινό ομόλογό του, Γιαΐρ Λαπίντ, ότι «η Τουρκία θα είναι η μόνη διέξοδος για το ισραηλινό φυσικό αέριο, εάν αποφασίσει να εξάγει στην Ευρώπη».
https://www.facebook.com/IsraelHebrew/videos/1032538027694439/
Κύπρια υπουργός Ενέργειας: «Το συνεχιζόμενο αδιέξοδο βλάπτει και τη διεθνή κοινότητα, όχι μόνο την Κύπρο»
Η υπουργός Ενέργειας της Κύπρου, Νατάσα Πηλείδου, επεσήμανε ότι «το συνεχιζόμενο αδιέξοδο βλάπτει όχι μόνο την Κύπρο αλλά και τη διεθνή κοινότητα», τονίζοντας: «Θα ήταν πολύ θετικό να συμπεριληφθεί μια πιθανή λύση του Κυπριακού σε όλη αυτή τη συζήτηση, έτσι ώστε να υπάρξει μια λύση που θα αξιοποιεί όλες τις ευκαιρίες που υπάρχουν στην περιοχή και θα εμπλέκει τους πάντες. Τα ίδια ζητήματα που τίθενται για τον EastMed, θα προκύψουν και για έναν αγωγό από το Ισραήλ προς την Τουρκία, δηλαδή γεωπολιτικά ή τεχνικοοικονομικά ζητήματα».
Ο ρόλος των επικείμενων εκλογών σε Ελλάδα, Κύπρο και Τουρκία
Βέβαια, υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας που απειλεί την κατάσταση και αυτός δεν είναι άλλος από τις εκλογές, καθώς η Ελλάδα, η Τουρκία και η Κύπρος θα πάνε σε εθνικές κάλπες το αργότερο μέχρι το 2023. Έτσι, σύμφωνα με τον Τούρκο πρέσβη στην Αθήνα, «οι προεκλογικές εκστρατείες μπορεί να είναι περιβόητες επειδή παρουσιάζουν ευκαιρίες για καταχρήσεις. Ίσως φταίει η κυνικότητα μέσα μου, αλλά δεν νομίζετε ότι είναι λίγο-πολύ βολικό να έχουμε κάτι για να παραπονεθούμε σε σχέση με την “τουρκική επιθετικότητα” ακριβώς τη στιγμή που πρέπει να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις από τρίτους για τη δική τους σχέση μαζί μας;».
Οι Κύπριοι επιρρίπτουν ευθύνες στην Άγκυρα, λέγοντας ότι δεν βλέπουν καμία διάθεση από την Τουρκία να ασχοληθεί είτε με το ενεργειακό ζήτημα είτε με το ευρύτερο θέμα των συνομιλιών με την ελληνοκυπριακή πλευρά πριν από τις εκλογές του 2023. «Ο κίνδυνος εδώ είναι να δημιουργηθούν νέες de facto καταστάσεις είτε στη θάλασσά μας είτε στο έδαφος, οι οποίες σίγουρα θα σκοτώσουν κάθε προοπτική επανάληψης των διαπραγματεύσεων για λύση του Κυπριακού», δήλωσε ο Κορνήλιος Κορνηλίου, ανώτερος αξιωματούχος του κυπριακού υπουργείου Εξωτερικών.
Μάλιστα, το Υπουργείο Εξωτερικών της Κύπρου έχει παρουσιάσει, φέτος, μια σειρά από μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης σε μια προσπάθεια επανέναρξης των ειρηνευτικών συνομιλιών με τους Τουρκοκύπριους, αλλά δεν έχουν αποδώσει. Η Νατάσα Πηλείδου επεσήμανε: «Τα μέτρα εξακολουθούν να βρίσκονται στο τραπέζι. Ελπίζω πραγματικά ότι θα αξιολογηθούν σοβαρά από την τουρκοκυπριακή πλευρά».
