Τα κόλυβα αποτελούν μια από τις σημαντικότερες παραδόσεις μέσα από τις οποίες οι ορθόδοξοι χριστιανοί τιμούν το Ψυχοσάββατο, μια ημέρα αφιερωμένη στη μνήμη των πιστών που έχουν φύγει από τη ζωή.
Αύριο θα τιμήσουμε το πρώτο Ψυχοσάββατο για το 2023, με μνημόσυνα στις εκκλησίες, τρισάγια στους τάφους των αγαπημένων τους και φυσικά παρασκευή κολύβων και το διαμοιρασμό τους στους πιστούς και στους απόρους.
Τι είναι τα κόλυβα
Ουσιαστικά με τη λέξη κόλυβα εννοούμε το βρασμένο σιτάρι, το οποίο συμβολίζει το ανθρώπινο σώμα αλλά και τις ψυχές των πεθαμένων ανθρώπων.
Όπως είχε πει και ο Ιησούς, σύμφωνα με το 12ο κεφάλαιο του κατά Ιωάννη αγίου Ευαγγελίου: «τΤο σπυρί του σιταριού εάν πέφτοντας στη γη δεν πεθάνει, μένει μοναχό του (και δεν πολλαπλασιάζεται) εάν όμως πεθάνει, πολύ καρπό φέρνει».
Πέρα από το βρασμένο σιτάρι, μια απλή συνταγή για κόλυβα περιλαμβάνει τουλάχιστον άλλα 4 υλικά, τα οποία έχουν συγκεκριμένη σημασία και συμβολισμό:
- Φρυγανιά ή καβουρδισμένο αλεύρι: Συμβολίζει το ελαφρύ χώμα που σκεπάζει τον πεθαμένο.
- Ζάχαρη: Συμβολίζει τη γλυκύτητα του παραδείσου
- Μαϊντανός: Συμβολίζει τη χλωρότητα του παραδείσου («εν τόπω φωτεινώ, εν τόπω χλοερώ, εν τόπω αναψύξεως»)
- Ρόδι: Συμβολίζει τη λαμπρότητα του παραδείσου
Εύκολη συνταγή για παραδοσιακά κόλυβα
Όπως είπαμε και παραπάνω, τα βασικά συστατικά για τα παραδοσιακά κόλυβα είναι 5 (σιτάρι, φρυγανιά, ζάχαρη, μαϊντανός, ρόδι), ωστόσο αν θέλουμε μπορούμε να προσθέσουμε διάφορα υλικά, για γεύση και άρωμα, όπως είναι οι σταφίδες και οι διάφοροι ξηροί καρποί.
Σημειώνουμε ότι το σιτάρι θα πρέπει να είναι από μακρόστενο καρπό και όχι αποφλοιωμένο, για να μην λασπώσουν και ξυνίσουν τα κόλυβα.
Κόλυβα – Υλικά
- 250 γρ. σιτάρι
- 125 γρ. φρυγανιά τριμμένη
- 250 γρ. καρύδι χονδρό κοπανισμένο
- 250 γρ. αμύγδαλο αποφλοιωμένο καβουρδισμένο χοντροκοπανισμένο
- 125 γρ. σταφίδες ξανθές
- 100 γρ. σταφίδες μαύρες
- 250 γρ. ζάχαρη άχνη
- 2 κ.σ μαϊντανός, ψιλοκομμένος
- Ρόδι μια χούφτα
- 1 κ.γλ. κανέλα
Για το στόλισμα:
- Μια χούφτα αμύγδαλο αποφλοιωμένο καβουρδισμένο
- Μια χούφτα σταφίδες (ξανθές και μαύρες)
- Μια χούφτα ρόδι
- Ασημένια κουφετάκια μνημόσυνου (προαιρετικά)
Κόλυβα – Εκτέλεση
- Πλένετε το σιτάρι από την προηγούμενη ημέρα και το μουλιάζετε στο νερό όλο το βράδυ, με λίγο αλάτι.
- Το πρωί ξεπλένετε το σιτάρι και το βράζετε σε μια κατσαρόλα καλά για 40 λεπτά.
- Σβήνετε τη φωτιά και αφήνετε σκεπασμένη την κατσαρόλα, πάνω στο μάτι της κουζίνας, για 30 λεπτά, έτσι ώστε να φουσκώσει το σιτάρι, χωρίς όμως να σκάσει.
- Στραγγίζετε το σιτάρι και φυλάτε το χυλό.
- Απλώνετε το σιτάρι σε πετσέτες και το αφήνετε να στεγνώσει καλά, για 3 περίπου ώρες.
- Ξεπλένετε τις σταφίδες και τις βάζετε σε ζεστό νερό για 3 λεπτά, ώστε να μαλακώσουν. Σουρώνετε και τις στεγνώνετε και αυτές σε μια πετσέτα.
- Σε μια λεκάνη βάζετε το σιτάρι, το μαϊντανό, το ρόδι, το καρύδι, το αμύγδαλό, τις σταφίδες και την κανέλλα και ανακατεύετε καλά.
- Αδειάζετε το μείγμα σε μια πιατέλα και το στρώνετε έτσι ώστε να σχηματίσουν λόφο, βουναλάκι. Καλύπτετε από πάνω με τη φρυγανιά και το πατάτε με μια λαδόκολλα έτσι ώστε να είναι λείο.
- Απλώνετε και τη ζάχαρη από πάνω και πάλι πατάτε ελαφρώς με τη λαδόκολλα, για να είναι λείο το αποτέλεσμα.
- Στολίζετε με αμύγδαλο αποφλοιωμένο καβουρδισμένο, σταφίδες ξανθές και μαύρες, ρόδι, φτιάχνοντας τον Τίμιο Σταυρό στη μέση.
- Εάν θέλετε, τοποθετείτε πάνω στον Τίμιο Σταυρό που έχετε σχεδιάσει τα ασημένια κουφετάκια μνημόσυνου.
