Πλησιάζει η Κυριακή των Βαΐων 2024, κατά την οποία οι ορθόδοξοι χριστιανοί σε όλη την υφήλιο θα γιορτάσουν την θριαμβευτική είσοδο του Ιησού Χριστού στα Ιεροσόλυμα, όπου και οι Ιουδαίοι τον υποδέχτηκαν κρατώντας κλάδους φοινίκων (μετά βαΐων και κλάδων).
Αυτός είναι και ο λόγος που η Κυριακή αυτή ονομάζεται Κυριακή των Βαΐων, κατά την διάρκεια της οποίας μάλιστα οι ορθόδοξοι ναοί στολίζονται με κλαδιά από δάφνες, μυρτιές ή ελιές, ενώ κατά το τέλος της λειτουργίας παραδοσιακά μοιράζονται στους πιστούς τα βάγια.
Φυσικά, παρά τις τιμές με τις οποίες ο Ιησούς έγινε δεκτός, η είσοδός του στα Ιεροσόλυμα συμβόλιζε και την είσοδό του στα μαρτύρια που επακολουθούν, με αποκορύφωμα την σταύρωσή του.
Πότε είναι η Κυριακή των Βαΐων 2024
Καθώς το Πάσχα είναι μια κινητή εορτή, η Κυριακή των Βαΐων επίσης είναι μια κινητή εορτή, λαμβάνοντας πάντοτε χώρα μία εβδομάδα ακριβώς πριν από την ανάσταση του Ιησού, την Κυριακή του Πάσχα.
Για το 2024, το ορθόδοξο Πάσχα πέφτει στις 5 Μαΐου, πράγμα που σημαίνει ότι η Κυριακή των Βαΐων θα πραγματοποιηθεί στις 28 Απριλίου 2024.
Αν και πολλοί νομίζουν ότι η Μεγάλη Εβδομάδα ξεκινά από το πρωί της Μεγάλης Δευτέρας, στην πραγματικότητα πως η έναρξη της Μεγάλης Εβδομάδας σημειώνεται ήδη από το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων (πριν ξημερώσει η Μεγάλη Δευτέρα) και η εβδομάδα ολοκληρώνεται το Μεγάλο Σάββατο.
Αυτός είναι και ο λόγος που ο Όρθρος της Μεγάλης Δευτέρας ψάλλεται το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων και ομοίως συμβαίνει και με τις υπόλοιπες ημέρες. Η εκκλησία αποφάσισε από την αρχή της Μεγάλης Εβδομάδας να ψάλλεται ο όρθρος της επόμενης ημέρας για να μπορέσουν όσο είναι δυνατόν περισσότεροι πιστοί να συμμετέχουν στις Ακολουθίες.
Σκοπός της Μεγάλης Εβδομάδας και των τελετών που συμβαίνουν κατά τη διάρκειά της είναι οι πιστοί να «συμπορευτούν» με τον Ιησού, να μετανιώσουν ειλικρινά για τις αμαρτίες τους και να σωθούν, μέσα από το δρόμο που χάραξε Εκείνος.
Η εβδομάδα αυτή, που καλείται και ως «Εβδομάδα των Παθών», είναι λοιπόν αφιερωμένη στα Άγια Πάθη του Ιησού Χριστού, πριν την Ανάσταση και την Ανάληψή Του και έχει ονομαστεί ως «Μεγάλη», σε ανάμνηση των ιδιαίτερα σημαντικών («Μεγάλων») για την ορθόδοξη πίστη γεγονότων που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκειά της.
Κυριακή των Βαίων – Τι ισχύει με την νηστεία και το ψάρι
Παραδοσιακά την Κυριακή των Βαΐων, όπως και την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται να καταναλωθεί το ψάρι, το λάδι και το κρασί. Αν και βρίσκεται στο τέλος του σαραντάημερου της νηστείας και ξεκινά η νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδας, σεβόμενοι την σπουδαιότητα της γιορτής αυτής, οι Πατέρες της εκκλησίας μας καθιέρωσαν την βρώση του ψαριού.
Αν και ακόμα βρισκόμαστε εντός της Σαρακοστής (και επομένως διανύουμε περίοδο νηστείας), παραδοσιακά σήμερα τρώμε ψάρι, αν και η συγκεκριμένη πρακτική είναι αμφιλεγόμενη μεταξύ των πατέρων της εκκλησίας.
Ειδικότερα, ο Άγιος Θεόδωρος Στουδίτης έλεγε ότι η Κυριακή των Βαΐων είναι μια Δεσποτική εορτή, επομένως το ψάρι καταλύεται, λόγο της σπουδαιότητας της γιορτής.
Με την άποψη αυτή συμφωνεί και ο Μητροπολίτης Νέας Σμύρνης, Συμεών Κούτσας, ο οποίος στο βιβλίο του «Η νηστεία της εκκλησίας» έχει γράψει:
«Μεταξύ των μακρών νηστειών του έτους η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι η αρχαιότερη και αυστηρότερη περίοδος νηστείας. Ξεκινά από την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει με το Μεγάλο Σάββατο.
Με ιδιαίτερη αυστηρότητα λοιπόν νηστεύουμε την πρώτη ή αλλιώς Καθαρά Εβδομάδα. Λάδι (και οίνο) καταλύουμε μόνο το Σάββατο και την Κυριακή.
Με τον ίδιο περίπου τρόπο οφείλουμε να νηστεύουμε και το άλλο διάστημα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, από λάδι (και οίνο) απέχουμε όλες τις ημέρες της εβδομάδας και όχι μόνο την Τετάρτη και την Παρασκευή, ενώ λάδι και οίνο καταλύουμε μόνο το Σάββατο και την Κυριακή.
Εξαιρέσεις της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής
- Των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων επιτρέπεται η κατάλυση οίνου και ελαίου.
- Τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου καταλύουμε και ψάρι.
- Την Κυριακή των Βαΐων καταλύουμε ψάρι.
Θα πρέπει να τονίσουμε ότι το Σάββατο και την Κυριακή καταλύουμε οίνο και λάδι, με μία εξαίρεση:
Το Μεγάλο Σάββατο, το μοναδικό Σάββατο του έτους που νηστεύουμε, είναι ημέρα αυστηρής νηστείας.»
Από την άλλη, για τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη μόνο μία ημέρα της Μεγάλης Σαρακοστής γίνεται κατάλυση ιχθύος, επιτρέπεται δηλαδή η κατανάλωση του ψαριού και αυτή είναι η ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (25η Μαρτίου). Σύμφωνα με την άποψη αυτή, η ορθόδοξη πίστη δεν επιτρέπει την κατανάλωση ψαριού την ημέρα της Κυριακής των Βαΐων.
