Αυτή τη περίοδο – ενόψει της καλοκαιρινής τουριστικής περιόδου – η Ελλάδα έχει την τιμητική της στα διεθνή Τύπο. Άρθρα σε ΜΜΕ του εξωτερικού προβάλλουν τόπους στην Ελλάδα ως ιδανικές προτάσεις διακοπών. Όμως το Associated Press δημοσιεύει ένα διαφορετικό αφιέρωμα: Αφήνοντας στην άκρη τις μαγευτικές παραλίες, τον ήλιο, τη νυχτερινή ζωή και τα εστιατόρια στα κοσμοπολίτικα νησιά, προβάλλει την ιστορία ενός μοναχού, του πατέρα Σπυρίδωνα, και του μοναστηριού της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας στην Αμοργό.
Σκαρφαλωμένο σε έναν απότομο βράχο, το μοναστήρι, δεν είναι απλώς ένα αρχιτεκτονικό θαύμα και σημείο αναφοράς για τον τουρισμό. Είναι ένα ζωντανό σύμβολο πίστης, συνέχειας και προσφοράς. Στο επίκεντρο αυτής της διαχρονικής ιστορίας βρίσκεται ο πατέρας Σπυρίδωνας — ένας ταπεινός, αλλά ακούραστος μοναχός που για περισσότερες από πέντε δεκαετίες υπηρετεί τη μοναστική ζωή με αυταπάρνηση. Ο μοναχός δεν αποτελεί απλώς μια κεντρική μορφή του μοναχισμού, αλλά για πολλούς της ίδιας της Αμοργού.
«Για περισσότερα από 50 χρόνια, ο πατέρας Σπυρίδωνας προσεύχεται, εργάζεται και υποδέχεται τους πιστούς σε ένα μοναστήρι νησιού, λαξευμένο σε παραθαλάσσιο βράχο, που έχει αλλάξει ελάχιστα από την ίδρυσή του πριν από περισσότερη από μία χιλιετία», αναφέρει το Associated Press στο άρθρο του και προσθέτει: «Λίγοι Ορθόδοξοι μοναχοί παραμένουν σύμβολα της τοπικής ζωής — σε τέτοιο βαθμό, όσο ο πατέρας Σπυρίδωνας».
«Το πρόσφατο, πολυήμερο και αδιάκοπο σμήνος βρήκε τον Πατέρα Σπυρίδωνα μακριά από το νησί λόγω ιατρικής ανάγκης, το μόνο που σκεφτόταν ήταν πώς να επιστρέψει στην Αμοργό. “Ήθελα να είμαι εδώ στην κοινότητά μου, να νιώσω τα συναισθήματά των συνανθρώπων μου, γιατί είμαι υπεύθυνος. Ο Θεός με έβαλε εδώ για να τους φροντίζω”, είπε στο Associated Press, στο μοναστήρι της Παναγίας Χοζοβιώτισσας, όπου –όπως ανέφερε– δεν έπεσε ούτε μια πέτρα κατά τη διάρκεια των σεισμών».
«Κατά τη σύντομη απουσία του, αλλά και την πιο μακρά του την περασμένη χρονιά —όταν έμεινε σχεδόν πέντε μήνες στην ηπειρωτική χώρα για χειρουργεία— ολόκληρο το νησί συζητούσε για το πότε θα επιστρέψει. “Είναι κομμάτι του νησιού”, είπε η Μίνα Μαύρου την εβδομάδα που ο Σπυρίδων επρόκειτο επιτέλους να επιστρέψει από την Αθήνα». «Επιστρέφοντας στο κατάλευκο μοναστήρι του, σκαρφαλωμένο ανάμεσα στον ουρανό και τη θάλασσα, ο μοναχός ένιωσε αγαλλίαση. “Νιώθω πνευματική ευφορία που ξανασυνάντησα τους ανθρώπους του χωριού, αυτούς που με αναζητούσαν και τους έλειπα”, είπε. “Είμαι ενθουσιασμένος με τον μοναχικό βίο και την επιστροφή μου στο φυσικό μου περιβάλλον”».
Η ιστορία του Μοναστηριού και του πατέρα Σπυρίδωνα
«Η παράδοση λέει πως Βυζαντινοί μοναχοί που διέφευγαν των διώξεων στη Μέση Ανατολή τον 9ο αιώνα έπλευσαν προς το νησί με μια εικόνα της Παναγίας. Ενώ έχτιζαν καταφύγιο σε μια σπηλιά, πέτρες που έπεσαν αποκάλυψαν ένα καλέμι κρεμασμένο ψηλότερα στον βράχο. Το θεώρησαν σημάδι και πέρασαν τις επόμενες δεκαετίες χτίζοντας το μοναστήρι σε ύψος άνω των 150 μέτρων πάνω από τη θάλασσα, όπου τόσο η εικόνα όσο και το καλέμι παραμένουν εκτεθειμένα στο μικρό παρεκκλήσι που αποτελεί το κέντρο του μοναστηριού».
«Ο πατέρας Σπυρίδωνας Δεναξάς, που γεννήθηκε στην Αμοργό, μπήκε στο μοναστήρι αμέσως μετά το λύκειο, το 1971, σε ηλικία 18 ετών. Σήμερα είναι ένας από τους δύο μοναχούς εκεί, μαζί με τον βοηθό του, τον 35χρονο Κωνσταντίνο Παπακωνσταντίνου, που ελπίζει κάποτε να ενταχθεί επίσημα. Προς το παρόν, διηγείται στους επισκέπτες την ιστορία του μοναστηριού στις διάφορες γλώσσες που έμαθε από την προηγούμενη ζωή του στο χώρο της μόδας».
«Καθισμένος στην είσοδο του παρεκκλησίου, ο πατέρας Σπυρίδωνας καλωσορίζει τους προσκυνητές με χαμόγελο. Πολλοί ακόμα προσπαθούν να πάρουν ανάσα μετά την ανάβαση των 300 μέτρων από τα πέτρινα σκαλοπάτια, περνώντας από τη μικροσκοπική πόρτα και ανεβαίνοντας τη στενή σκάλα προς το σκοτεινό παρεκκλήσι. Εκεί προσκυνούν την εικόνα πριν βγουν ξανά στο εκτυφλωτικό φως της βεράντας».
«Η μαγευτική θέα της λαμπερής θάλασσας κάτω είναι επίσης μεγάλος πόλος έλξης για τουρίστες. Είτε αναζητούν πνευματική τροφή είτε περιεχόμενο για το Instagram, ο πατέρας Σπυρίδωνας τους υποδέχεται όλους με χαρά, προσφέροντας κρύο νερό, γλυκά και σπιτικό ρακόμελο. “Η Παναγία απλώνει το χέρι της και ρίχνει βάλσαμο στις ψυχές όλων των ανθρώπων”, είπε και πρόσθεσε: “Είναι ένα οικουμενικό μοναστήρι, ανοιχτό σε όλο τον κόσμο. … Όλοι λαμβάνουν κάτι από τη χάρη της”».
«Η Παναγία Χοζοβιώτισσα, η εικόνα της οποίας κοσμεί το εξώφυλλο του οδηγού Lonely Planet Greece, δεν είναι το μοναδικό θρησκευτικό κτίσμα στην Ευρώπη που λειτουργεί και ως τουριστικό αξιοθέατο. Αλλά το μοναστήρι της Αμοργού παίζει και άλλον ρόλο — λειτουργεί ως βασικό σημείο αναφοράς για τους ντόπιους, που ζητούν βοήθεια από τους μοναχούς, τόσο υλική όσο και πνευματική, όπως κάνουν οι ορθόδοξοι Χριστιανοί στην Ανατολή εδώ και σχεδόν 2.000 χρόνια. “Οι άνθρωποι τους αναζητούσαν στην έρημο ή σε σπηλιές για σοφία, δεσμεύονταν σε αυτούς ως πνευματικούς καθοδηγητές”, είπε ο Έντ Σιενσιένσκι, καθηγητής θρησκειολογίας στο πανεπιστήμιο Στόκτον. “Υπάρχει η αίσθηση ότι οι μοναχοί είναι υπερ-Χριστιανοί”».
«Ακόμα και όταν ο Σπυρίδων απουσίαζε για ιατρικούς λόγους, οι νησιώτες τον καλούσαν συχνά, ρωτώντας για την πορεία της θεραπείας του και ζητώντας την ευλογία του. Σε αντίθεση με τους ενοριακούς ιερείς της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που συχνά είναι έγγαμοι, οι μοναχοί παραμένουν άγαμοι — μια απόφαση που ο Σπυρίδων σκέφτηκε ως έφηβος. Δεν έχει μετανιώσει, είπε, θεωρώντας το ποίμνιό του ως οικογένειά του. “Τα παιδιά τους είναι παιδιά μου. Χαίρομαι με όλους, πενθώ με όλους, και είμαι κοντά τους ανάλογα με τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν”, είπε.
Και φαίνεται πως πολλοί νησιώτες τον αντιλαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο. «Όταν πρόσφατα σταμάτησε σε ένα καφενείο, ο ιδιοκτήτης είπε ότι έχει τρεις φωτογραφίες σε κορνίζες — της μητέρας του, του πατέρα του και του μοναστηριού». «Θέλω μια φωτογραφία του Πατέρα Σπυρίδωνα να τη βάλω δίπλα στον πατέρα μου. Γιατί τον αγαπώ βαθιά», είπε ο Νικόλαος Οικονομίδης στο Associated Press.
Δουλειά και προσευχή πριν χαράξει
Οι μέρες των μοναχών είναι γεμάτες από λατρευτικές ακολουθίες και εργασία, αφού τα μοναστήρια πρέπει να είναι αυτάρκη, γράφει το Associated Press, παρουσιάζοντας την καθημερινότητα του πατέρα Σπυρίδωνα. «Ξυπνά κάθε μέρα στις 3 το πρωί για την πρώτη ακολουθία και δεν κοιμάται πριν τις 9 το βράδυ. Ο Μιχάλης Γιαννάκος έφυγε από την Αμοργό μετά το λύκειο πριν 20 χρόνια, αλλά θυμάται πως ως παιδί επισκεπτόταν το μοναστήρι και έβλεπε τον Σπυρίδωνα να ανεβοκατεβαίνει τις πλαγιές φροντίζοντας τα ζώα – όπως το γαϊδουράκι του μοναστηριού – και καλωσορίζοντας τους προσκυνητές.
“Ο Σπυρίδων ήταν εκεί για να φροντίζει τον κόσμο, να βεβαιώνεται ότι όσοι έρχονται είναι ευχαριστημένοι”, είπε ο Γιαννάκος ενώ βρίσκεται για διακοπές στην Αμοργό. Ενώ πολλοί Έλληνες των πόλεων είναι αποξενωμένοι ή και αντίθετοι προς την Εκκλησία, “στους μικρότερους τόπους είναι ακόμα σημαντική. Δεν έχει να κάνει μόνο με την πίστη και τη θρησκεία”, πρόσθεσε.
Γιατί σε ένα νησί όπως η Αμοργός —με πληθυσμό 2.000 κατοίκους, μοιρασμένο μεταξύ ενός κύριου χωριού στο βουνό και μικρότερων οικισμών— ο κλήρος καλείται να επιλύει διαφωνίες, προβλήματα και να δίνει συμβουλές. Το μοναστήρι παραχώρησε γη για την κατασκευή σχολείου, θυμήθηκε ο Γιαννάκος, και φιλοξενεί μεγάλο μέρος του πληθυσμού κατά τους εορτασμούς του τον Νοέμβριο. “Ο πατέρας Σπυρίδωνας δίνει πολλά στους ανθρώπους”, είπε η Χριστίνα Αστρέχα, καθηγήτρια θρησκευτικών στο σχολείο της Αμοργού. “Αυτό είναι πνευματικότητα, φαίνεται μέσα από τις πράξεις του ανθρώπου”».
Μια πνευματικότητα που αγκαλιάζει τους πάντες — και την πλάση
«Για τον Σπυρίδωνα, η πνευματικότητα είναι ολιστική. “Ξέρετε πόσο σημαντική είναι η φύση — η θάλασσα, τα βουνά, οι κοιλάδες και οι πεδιάδες. Είναι για τη χρήση του ανθρώπου, αλλά πρέπει να τα σεβόμαστε, να τα διατηρούμε και να τα προστατεύουμε”, σημειώνει. Γι’ αυτό είναι τόσο ευτυχισμένος να μένει εδώ, φροντίζοντας την “αυλή” του και προσφέροντας συμβουλές και προσευχές σε όποιον τις χρειάζεται. “Είναι στο DNA μου, είμαι δεμένος με το μοναστήρι και την ύπαρξή του”», είπε.
