Σκάλες λένε στα Ζαγοροχώρια τα περίτεχνα καλντερίμια που συνέδεαν τα χωριά μεταξύ τους. Και η περιώνυμη Σκάλα του Βραδέτου είναι η μεγαλύτερη από τις τέσσερις σκάλες που σώζονται στο κεντρικό Ζαγόρι και κατά κοινή ομολογία η πιο σημαντική σε ολόκληρη την Ήπειρο. Μέχρι το 1974 που ανοίχτηκε ο δρόμος, ήταν ο μοναδικός τρόπος σύνδεσης του χωριού Βραδέτο με το Καπέσοβο και με τον υπόλοιπο κόσμο. Όπως αναφέρουν οι Σπύρος Μαντάς και Θοδωρής Χαμάκος στο βιβλίο τους Η Σκάλα του Βραδέτου: «Είναι η πιο εντυπωσιακή, η καλύτερη Σκάλα σ’ ολόκληρη την Ήπειρο. Σωζόμενη μέχρι τις μέρες μας ακέραιη, στέκει αδιάψευστος μάρτυρας μιας τέχνης μοναδικής –γέννημα ανάγκης και υπομονής– γι’ αυτό και ανεπανάληπτης».
Η σκάλα προσεγγίζεται από ένα μονοπάτι μισό χιλιόμετρο μετά το Καπέσοβο. Υπάρχει και σχετική σήμανση. H πεζοπορική διαδρομή κατεβαίνει μέχρι την χαράδρα της Μεζαριάς (η οποία είναι παρακλάδι του φαραγγιού του Βίκου) στα 890 μέτρα. Από την κοίτη της Μεζαριάς, που ενώνεται με δύο πέτρινα τοξωτά γεφύρια (το Πέρα και το Δώθε όπως τα ονομάζουν οι ντόπιοι), ξεκινά η πέτρινη σκάλα-καλντερίμι και με διαδοχικά στριφογυριστά πέταλα ανεβαίνει στα 1.340 μέτρα εκεί που βρίσκεται ο ναός του Αγίου Νικολάου, στην είσοδο του χωριού Βραδέτο.
Η σκάλα του Βραδέτου είναι φτιαγμένη με καλοζυγισμένη ξερολιθιά από εξαίρετους τεχνίτες οι οποίοι σε μήκος μεγαλύτερο από 1,5 χλμ. διαμόρφωσαν 1.120 φαρδιά λιθόστρωτα σκαλοπάτια καλύπτοντας ελικοειδώς μια υψομετρική διαφορά 250 μέτρων. Η Σκάλα εκμεταλλεύεται κάθε πτυχή του βραχώδους εδάφους και με διαδοχικά πέταλα αναρριχάται πάνω από τον γκρεμό, με κλίση λειτουργική για ανθρώπους και ζώα. Με διαδοχικούς ελιγμούς απορροφά το ύψος και ήταν τόσο καλοί οι μάστορες (πιθανότατα από την περιοχή της Κόνιτσας) που έφτιαξαν το καλντερίμι πλατύ σχεδόν δύο μέτρα (σπάζοντας πολλές φορές τον βράχο με μπαρούτι) και δημιουργώντας τρεις «λωρίδες» κυκλοφορίας. Τα σκαλοπάτια έχουν δυο είδη πέτρας, λευκή στις άκρες για τους ανθρώπους και μαύρη στη μέση για τα ζώα, ώστε να μην γλιστράνε τα πέταλα. Επίσης όποια σημεία της σκάλας βρίσκονται σύρριζα στον γκρεμό έχουν ενισχυμένο στηθαίο.
Κάθε στροφή της είναι μελετημένη έτσι ώστε να στρίβει ένα μουλάρι που κουβαλούσε στο σαμάρι του δοκάρι μήκους έξι μέτρων. Γι’ αυτό και κανένα από τα παλιά σπίτια στο Βραδέτο δεν έχει πλάτος μεγαλύτερο από αυτήν τη διάσταση.
Δεν ξέρουμε ακριβώς πότε φτιάχτηκε η Σκάλα. Εικάζεται ότι η δαπάνη του έργου καλύφθηκε από κατοίκους του Βραδέτου που είχαν μεταναστεύσει στη Ρωσία στις αρχές του 18ου αιώνα. Στα βιβλία της εκκλησίας στο Βραδέτο σώθηκε μια μαρτυρία για το σινάφι των χτιστάδων που έφτιαξαν τη Σκάλα. Το βιβλίο λέει ότι όσο καιρό δούλευαν, κατανάλωσαν 30 φορτώματα αλάτι για τις ανάγκες του φαγητού τους!
Αν θέλετε να γλιτώσετε τον ανήφορο καλύτερα να φτάσετε στο Βραδέτο κανονικά από την άσφαλτο κι ύστερα να την κατεβείτε. Θα σας πάρει μια ώρα για το κατέβασμα και γύρω στα 90 λεπτά για το ανέβασμα στο Καπέσοβο. Το Βραδέτο είναι μικρό και χαριτωμένο χωριό και βρίσκεται στα 1.340 μ. υψόμετρο, είναι το ψηλότερο χωριό στο Ζαγόρι. Βόρεια του χωριού υψώνεται ο ορεινός όγκος της Τύμφης με ψηλότερη κορυφή την Γκαμήλα (2.497 μ.). Τα τοπία ολόγυρα είναι από αυτά που αληθινά κόβουν την ανάσα.
Από το Βραδέτο μπορείτε εύκολα να συνεχίσετε την πεζοπορία προς την φημισμένη θέση Μπελόη, ίσως το συγκλονιστικότερο σημείο θέας του φαραγγιού του Βίκου
ΔΙΑΜΟΝΗ
- «Θουκιδίδης» στο Καπέσοβο (6979983798, www.thoukididis.gr ). Απίθανος ξενώνας που στεγάζεται σε παλιό σπίτι του χωριού, εξαιρετικά ανακαινισμένος. Αφού διαβείτε τον περιποιημένο κήπο και περάσετε το κατώφλι του σπιτιού, η πρώτη εικόνα σας μεταφέρει στα ρομαντικά σκηνικά που περιέγραφε ο Γρηγόρης Ξενόπουλος στα μυθιστορήματα του. Τα έπιπλα και τα αντικείμενα είναι φερμένα από την Πόλη και στα κρεβάτια στρώνονται φλοκάτες χωρίς φλόκο, για κουβέρτα. Εξαιρετική φιλοξενία από την οικογένεια Παπαγεωργίου.
- «Αρχοντικό Τζούφη», στο Καπέσοβο (26530 71736). Ένα αναστηλωμένο και διατηρητέο κτίριο 300 χρονών με είσοδο πάνω στην πλατεία, τεράστια υπνοδωμάτια με ωραία διακόσμηση και κοινόχρηστους χώρους που θυμίζουν λαογραφικό μουσείο. Το πρωινό είναι φτιαγμένο με τοπικά προϊόντα.
- «Μπαλκόνι Ζαγορίου», στο Βραδέτο (6941421098): Αξίζει κάποιος να περάσετε μια βραδιά στο γεμάτο μύθους κι ιστορία χωριουδάκι. Ωραίο ξενοδοχείο που στεγάζεται σε ένα περίφημο πέτρινο κτήριο.
ΦΑΓΗΤΟ
- «Θουκιδίδης» στο Καπέσοβο (697 9983798, www.thoukididis.gr). Στην τραπεζαρία του ομώνυμου ξενώνα, η Γιάννα Παπαγεωργίου θα σας φτιάξει πεντανόστιμο κρέας με κυδώνι ή με μανιτάρια, λαχανοντολμάδες, σπετζοφάι, πρασόσουπα και πολλών ειδών πίτες.
- «Παπιγκιώτης» στο Τσεπέλοβο (2653081012). Η πιο παλιά ταβέρνα στο Τσεπέλοβο, υποδέχεται τους φίλους της παραδοσιακής ελληνικής κουζίνας με νόστιμα μαγειρευτά, πίτες και φημισμένα κρέατα στα κάρβουνα και στη σούβλα. .
- «Ο Εξώστης του Στέφανου», στο Καπέσοβο (2653071736). Παραδοσιακό καφενεδάκι στην πλατεία με την καταπληκτική θέα, για να απολαύσετε ντόπιο τσιπουράκι με μεζέ, τσάι του βουνού, γλυκά και λικέρ σπιτικά και ελληνικό καφέ συνοδευόμενο με λουκουμάκι.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟ www.thegreektraveller.com
