Ένα «τραπέζι» στο πατρικό σπίτι της εφοπλιστικής οικογένειας στη Σχοινούσα «έκαψε» τον Δημήτρη Παπαδημητρίου, ο οποίος συνελήφθη από αστυνομικούς του ελληνικού FBI για αρχαιοκαπηλία.
Αστυνομικές πηγές περιγράφουν στο iΕidiseis τι ακριβώς συνέβη στην αστυνομική επιχείρηση, η οποία ξεκίνησε κατόπιν ανώνυμης καταγγελίας στην Εισαγγελία. Το «βαθύ λαρύγγι» έκανε λόγο για ύπαρξη αρχαίων στην έπαυλη της γνωστής εφοπλιστικής οικογένειας.
«Οι αστυνομικοί πήγαν στη Σχοινούσα και πραγματοποίησαν έρευνα σε όλους τους χώρους της οικίας. Το μόνο αντικείμενο που είχε ερευνητικό ενδιαφέρον ήταν ένα τραπέζι. Τα πόδια του τραπεζιού είχαν κατασχεθεί το 2006 στο πλαίσιο επιχείρησης για υπόθεση αρχαιοκαπηλίας με ελεγχόμενα τα μέλη της ίδιας οικογένειας. Τότε είχε κριθεί ότι τα πόδια εμπίπτουν στο νόμο περί αρχαιοτήτων. Το καπάκι του τραπεζιού («πόρτα», όπως το ονομάζουν) βρέθηκε στην τωρινή έρευνα, κρίθηκε ότι εμπίπτει στο νόμο περί αρχαιοκαπηλίας και έτσι έγινε η σύλληψη. Κατά την αυτοψία διαπιστώθηκε ότι ο εφοπλιστής είχε αντικαταστήσει τα πόδια που είχαν κατασχεθεί το 2006 με μαρμάρινα και συνέχιζε να έχει στο χώρο του το τραπέζι».
Καλά πληροφορημένες πηγές αναφέρουν ότι ο Δημήτρης Παπαδημητρίου υποστηρίζει ότι δεν φέρει ευθύνη για το καπάκι του τραπεζιού που είχε στο πατρικό του σπίτι στη Σχοινούσα. Και αυτό διότι το 2006 είχε γίνει στο πλαίσιο της τότε έρευνας πλήρης καταγραφή των αντικειμένων από τους αρμόδιους υπαλλήλους του υπουργείου Πολιτισμού, οι οποίοι δεν κατέγραψαν το καπάκι του τραπεζιού στα αντικείμενα που εμπίπτουν στο νόμο περί αρχαιοτήτων. Μάλιστα, ο εφοπλιστής φέρεται να έχει στη διάθεσή του φωτογραφία που αποδεικνύει τα λεγόμενά του. Αποδεικνύει δηλαδή ότι το τραπέζι αυτό δεν αποκτήθηκε από τον ίδιο ή κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας μετά το 2006 αλλά προϋπήρχε στο χώρο και είχε ερευνηθεί στην τότε επιχείρηση των Αρχών.
Τα στοιχεία της έρευνας του ελληνικού FBI τέθηκαν υπόψη του αρμόδιου Εισαγγελέα, ο οποίος αποφάσισε να μην ασκήσει δίωξη σε βάρος του εφοπλιστή αλλά να διατάξει προκαταρκτική έρευνα προκειμένου να συνεχιστεί η εξέταση και να διαλευκανθεί τι ακριβώς συνέβη. Επίσης, ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί η έκθεση εκτίμησης για το συγκεκριμένο καπάκι του τραπεζιού, προκειμένου να διαπιστωθεί με βεβαιότητα ότι εμπίπτει στις σχετικές διατάξεις του νόμου περί αρχαιοτήτων.
Οι αστυνομικοί συνέλαβαν και τη μητέρα του Δημήτρη Παπαδημητρίου, καθώς σε παράλληλη έρευνα του ελληνικού FBI εντοπίστηκαν δύο βυζαντινές εικόνες που φέρονται να συνδέονται με το πρόσωπό της. Και σε αυτή την περίπτωση αναμένεται η έκθεση εκτίμησης από τους αρμόδιου υπαλλήλους του υπουργείου Πολιτισμού.
Η υπόθεση της Σχοινούσας
Η υπόθεση παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων στη Σχοινούσα, με κεντρικά πρόσωπα τους εφοπλιστές Δέσποινα και Δημήτρη Παπαδημητρίου, αποκαλύφθηκε το 2006 και είχε διεθνή απήχηση.
Στη βίλα της Σχοινούσας και σε ακίνητα στο Ψυχικό είχαν εντοπιστεί το 2006, χιλιάδες αρχαία αντικείμενα, πολλά από τα οποία ήταν ενσωματωμένα σε κατασκευές ή αποθηκευμένα σε κιβώτια. Οι αρχαιότητες φέρονται να είχαν προέλευση από τον ελλαδικό χώρο και το εξωτερικό, ενώ μέρος τους αγοράστηκε από γνωστούς οίκους δημοπρασιών.
Οι Αρχές κατά τη διάρκεια των ερευνών τους εντόπισαν τρεις μαρμάρινες προτομές μέσα σε ξύλινα κιβώτια, ξύλινα, πήλινα και μαρμάρινα δάπεδα αποξηλωμένα από άγνωστα αρχαία κτίρια, αποτοιχισμένες τοιχογραφίες.
Η αθώωση και η αναίρεση από τον Άρειο Πάγο
Το 2022, το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών τους αθώωσε για το κακούργημα της υπεξαίρεσης μνημείων μεγάλης αξίας. Ωστόσο, ο Άρειος Πάγος ανέτρεψε την απόφαση, κάνοντας λόγο για έλλειψη αιτιολόγησης και υπέρβαση εξουσίας από τους εφέτες. Η υπόθεση θα εκδικαστεί εκ νέου τον Δεκέμβριο με διαφορετική σύνθεση δικαστών.
Ο Άρειος Πάγος επισημαίνει ότι η αθωωτική απόφαση δεν έλαβε υπόψη το σύνολο των αποδεικτικών στοιχείων και αντιφάσκει με τα δεδομένα της υπόθεσης, κάνοντας λόγο για σοβαρές παραλείψεις των εφετών.
Οι αρεοπαγίτες έκριναν ότι αυτή δεν έχει την απαιτούμενη αιτιολογία που απαιτούν το Σύνταγμα και η ποινική νομοθεσία, καθώς «δεν συνεκτίμησε το περιεχόμενο ενός εκάστου εκ των εισφερθέντων αποδεικτικών μέσων και όλων των πραγματικών δεδομένων της προδικασίας και της ακροαματικής διαδικασίας» και έλαβε μόνο ορισμένα από αυτά κατ’ επιλογή.
Ακόμη, όπως έκρινε το ΣΤ’ Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου, η εφετειακή απόφαση «περιέχει κρίσεις οι οποίες δεν συνδέονται με το ερευνώμενο αδίκημα και ούτε τελούν σε λογική αλληλουχία με τα περιστατικά που φέρεται ότι αποδείχθηκαν, ενώ τμήματα των παραδοχών αντιφάσκουν μεταξύ τους δημιουργώντας ασάφεια στην αιτιολογία της αθωωτικής απόφασης».
Κατά τους αεροπαγίτες, η εφετειακή αθωωτική απόφαση εξαιτίας των αντιφατικών παραδοχών και των λογικών κενών που περιέχει καθιστά ανέφικτο τον αναιρετικό έλεγχο ως προς τους κατηγορουμένους. Ο Αρειος Πάγος, δηλαδή, αποδίδει ευθέως στους εφέτες «αρνητική υπέρβαση εξουσίας», ήτοι ότι παρέλειψαν να αποφασίσουν για ζητήματα για τα οποία είχαν υποχρέωση να αποφασίσουν.
Πώς αποκαλύφθηκε η υπόθεση της Σχοινούσας
Ήταν Απρίλιος του 2006 όταν η Ελληνική Αστυνομία σε συνεργασία με διεθνείς διωκτικές αρχές άρχισαν να ξεδοντιάζουν ένα από τα μεγαλύτερα -αν όχι το μεγαλύτερο- κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας σε όλον τον κόσμο.
Πρωταγωνιστές ήταν ο έμπορος τέχνης Ρόμπιν Σάιμς και ο Χρήστος Μιχαηλίδης, οι οποίοι είχαν αναπτύξει τον μεγαλύτερο «στρατό» εντοπισμού και διακίνησης αρχαίων αντικειμένων, με εμπιστευτικές αγοραπωλησίες σε πάμπλουτους συλλέκτες, ανεξέλεγκτες δημοπρασίες σε γνωστούς οίκους του εξωτερικού και συναλλαγές εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Ένα κύκλωμα που περιελάμβανε σκαπανείς που έψαχναν σε χωράφια για αρχαία αντικείμενα, επιχειρηματίες που λειτουργούσαν ως «σύνδεσμοι» στο λαθρεμπόριο, νομιμοφανείς αρχαιοπώλες και κυρίως τους υπευθύνους μεγάλων γνωστών μουσείων σε όλον τον κόσμο.
H αντίστροφη μέτρηση για τον εντοπισμό των μελών της ομάδας είχε ξεκινήσει μετά την έφοδο της ΕΛ.ΑΣ. σε ακίνητα της εφοπλιστικής οικογένειας Παπαδημητρίου (η Δέσποινα Παπαδημητρίου είναι αδερφή του Χρ. Μιχαηλίδη) στη Σχοινούσα και στο Ψυχικό, την οποία ακολούθησε η ανακάλυψη εκατοντάδων αρχαίων αντικειμένων.
Η υπόθεση προκάλεσε σάλο και η είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου, αφενός λόγω του όγκου και της τεράστιας αξίας των αρχαιοτήτων που βρέθηκαν στα δύο ακίνητα της οικογένειας Παπαδημητρίου και αφετέρου γιατί αδελφός της Δέσποινας Παπαδημητρίου ήταν, όπως προαναφέρθηκε, ο έμπορος τέχνης και αρχαιολογικών θησαυρών Χρήστος Μιχαηλίδης (σκοτώθηκε σε περίεργο δυστύχημα στην Ιταλία το 1999), ο οποίος μαζί με τον Ρόμπιν Σάιμς είχαν συνδεθεί με το σκάνδαλο του Μουσείου Γκετί.
Στην υπόθεση του Μουσείου Γκετί είχε εμπλακεί και η πρώην έφορος του μουσείου, Μάριον Τρου, η οποία κατηγορήθηκε ότι λειτουργούσε ως κλεπταποδόχος προϊόντων λαθρανασκαφής ή κλοπής.
Μάλιστα διαρκούσης της δίκης της Μάριον Τρου, είχε ταξιδέψει στην Ιταλία ο εισαγγελέας Ιωάννης Διώτης, ο οποίος τον Νοέμβριο του 2005, πριν αποκαλυφθεί η υπόθεση της Σχοινούσας, είχε παραλάβει φωτογραφίες αρχαίων αντικειμένων, τα οποία εκτίθεντο σε διάφορα μουσεία ανά τον κόσμο και θεωρούντο προϊόντα λαθρανασκαφής ή κλοπής.
Η έρευνα των Αρχών οδήγησε σε κακουργηματικές διώξεις κατά μελών της οικογένειας Παπαδημητρίου.
Επτά μήνες μετά την αποκάλυψη του θησαυρού που έκρυβε η βίλα της Σχοινούσας και το σπίτι της οικογένειας Παπαδημητρίου στο Ψυχικό, η εισαγγελέας Πρωτοδικών Ελένη Ράικου άσκησε ποινική δίωξη κατά της Δέσποινας Παπαδημητρίου και κατά των παιδιών της Αλέξανδρου, Αγγελικής και Δημητρίου για υπεξαίρεση μνημείου ιδιαίτερα μεγάλης αξίας κατΆ επάγγελμα και κατά συνήθεια και για αποδοχή και διάθεση μνημείων ιδιαίτερα μεγάλης αξίας κατΆ επάγγελμα και κατά συνήθεια.
Η υπόθεση ανατέθηκε σε τακτικό ανακριτή ο οποίος στο πλαίσιο της ανάκρισης κάλεσε τους κατηγορούμενους προς απολογία.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στη δικογραφία που έχει σχηματιστεί αναφέρονται κορινθιακά κιονόκρανα αξίας 25.000 ευρώ το κάθε ένα, μαρμάρινη προτομή του 1ου π.Χ. αιώνα αξίας 35.000 ευρώ, έτερη μαρμάρινη προτομή του 1ου αιώνα μ.Χ. αξίας 90.000 ευρώ, δύο φύλλα βημόθυρου (οι πόρτες της Ωραίας Πύλης) τέλη 7ου αρχές 8ου αιώνα μ.Χ. που απεικονίζουν τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και η αξία τους ανέρχεται στα 50.000 ευρώ, καθώς και μαρμάρινη προτομή του 50-120 μ.Χ. αξίας 40.000 ευρώ.
Ο Ρόμπιν Σάιμς και ο Χρήστος Μιχαηλίδης γνωρίστηκαν το 1967, στην γκαλερί του Σάιμς στην Jermyn Street του Λονδίνου. Ο Μιχαηλίδης καταγόταν από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και σπούδαζε εκείνη την περίοδο Ιστορία της Τέχνης στο Λονδίνο.
Ο Μιχαηλίδης ήταν για τον Σάιμς ο «δραστήριος, ωραίος Ελληνας», γλωσσομαθής, με ικανότητα στην προσέγγιση ανθρώπων που γνωρίζουν από αρχαιότητες και τηρούν τις αρχές της εμπιστευτικότητας. Υστερα από μια υπερκερδοφόρα πώληση χιλιάδων νομισμάτων της Αρχαίας Αιγύπτου, οι Σάιμς και Μιχαηλίδης άρχισαν να αποκτούν μεγάλη φήμη στον χώρο των συλλεκτών.
Όπως γράφει το «Βήμα», ένας από τους πιο στενούς «συνεργάτες» του διδύμου, κύριος «κόμβος» στο δίκτυο απόκτησης αρχαίων αντικειμένων, ήταν ο Ιταλός έμπορος Νίνο Σαβόκα που είχε έδρα στο Μπολτσάνο και στο Μόναχο.
H επίσημα «καταγεγραμμένη» σχέση του Σαβόκα με τον Σάιμς ήταν η αγοραπωλησία μιας αρχαίας κεφαλής, μάλλον του θεού Απόλλωνα, που αποκαλύφθηκε το 1995, από τον 58χρονο Ιταλό Πέτρο Κασάντα σε λαθρανασκαφή κοντά στον αρχαιολογικό χώρο των λουτρών του Ρωμαίου αυτοκράτορα Κλαύδιου. Ο Σαβόκα πέθανε το 1998, σε ηλικία 48 ετών, στη διάρκεια μιας επιδρομής στο κατάστημά του από Ιταλούς καραμπινιέρους που συνεργάστηκαν με τη γερμανική αστυνομία.
