Ένα ιδιαίτερα επίκαιρο, αλλά και με διαχρονική αξία θέμα, αυτό της σχέσης της επιστήμης με την πολιτική, θα βρεθεί στο επίκεντρο του διεθνούς διαδικτυακού συνεδρίου που διοργανώνει στις 16-18 Μαρτίου 2022 το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς.
Το συνέδριο, με τίτλο «Επιστήμη και πολιτική: Πεδία σύμπραξης και έντασης – φορείς και πρακτικές», αποτελεί την κορυφαία εναρκτήρια εκδήλωση των επετειακών δραστηριοτήτων για τη συμπλήρωση των 25 χρόνων από την ίδρυση του Ινστιτούτου και πρόκειται να φιλοξενήσει περίπου εβδομήντα διακεκριμένους/ες ομιλητές και ομιλήτριες –ακαδημαϊκούς, πολιτικούς, δημοσιογράφους, εκπροσώπους ερευνητικών φορέων, αλλά και φορέων της κοινωνίας των πολιτών– από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Οι ενδιαφερόμενοι/ες να παρακολουθήσουν τις εργασίες του συνεδρίου θα μπορούν να το κάνουν διαδικτυακά, μέσω του καναλιού του Ινστιτούτου στο YouTube και στο www.poulantzas.gr.
Όπως σημειώνουν οι διοργανωτές:
«Η θεματική του συνεδρίου είναι, την ίδια στιγμή, τόσο επίκαιρη όσο και διαχρονική. Από τη μία πλευρά, η τρέχουσα πανδημία έφερε στο προσκήνιο με ιδιαίτερη έμφαση το ζήτημα της επιστήμης και του ρόλου της και, κυρίως, της σχέσης της με την πολιτική και την λήψη των πολιτικών αποφάσεων, καθιστώντας τη σχετική συζήτηση αντικείμενο όχι μόνο της φιλοσοφικής, θεωρητικής και επιστημολογικής συζήτησης, αλλά και του δημόσιου πολιτικού διαλόγου –συχνά με σφοδρότητα. Από την άλλη πλευρά, το ερώτημα της σχέσης της επιστήμης με την πολιτική δεν είναι καινούριο. Αν και η ανάγκη τεκμηρίωσης των πολιτικών αποφάσεων και στήριξής τους σε επιστημονικά δεδομένα, πολύ δύσκολα θα μπορούσε επί της αρχής να αμφισβητηθεί, ειδικά στη σημερινή διαρκώς πιο σύνθετη εποχή, η σχέση της επιστήμης με την πολιτική είναι πολύ πιο περίπλοκη και αντιφατική».
Επιχειρώντας να χαρτογραφήσει όσο γίνεται πληρέστερα, αν και όχι εξαντλητικά, τη σχετική συζήτηση, το συνέδριο είναι διαρθρωμένο σε τρεις συνεδρίες με συνολικά δέκα θεματικές συζητήσεις:
Η πρώτη συνεδρία, που αποσκοπεί να θέσει το γενικό πλαίσιο της συζήτησης, ξεκινά από το γενικό ερώτημα «Ποια επιστήμη (-ες) και ποια πολιτική;» (Ι), ενώ προσθέτει σε αυτή την ήδη σύνθετη σχέση δύο ακόμα διαστάσεις: τον ρόλο της τεχνολογίας (ΙΙ), αλλά και τον δημόσιο λόγο και τα ΜΜΕ (ΙΙΙ) ως πεδίο συνάντησης της επιστήμης και της πολιτικής.
Η δεύτερη συνεδρία έρχεται στον “πυρήνα” της προβληματικής του συνεδρίου και φιλοδοξεί να αναδείξει τους φορείς που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της επιστήμης και της πολιτικής ή, ακριβέστερα, τους φορείς που παράγουν επιστημονική γνώση για πολιτική χρήση και εκείνους που χαράσσουν και υλοποιούν (δημόσιες) πολιτικές για την επιστήμη και την έρευνα. Η αρχή γίνεται, αυτονόητα, από τους δημόσιους ερευνητικούς φορείς (IV) και τον βαρύνοντα και αναντικατάστατο ρόλο τους, ενώ ξεχωριστές συζητήσεις αφιερώνονται αφ’ ενός στους διοικητικούς και πολιτικούς θεσμούς που χρησιμοποιούν ή, έστω, επικαλούνται επιστημονικά δεδομένα για τη χάραξη και την νομιμοποίηση των αποφάσεών τους (V), αφ’ ετέρου στα πολιτικά ινστιτούτα ως ένα κατεξοχήν ενδιάμεσο πεδίο μεταξύ επιστήμης και πολιτικής (VI).
Η τρίτη και τελευταία συνεδρία επιδιώκει να χαρτογραφήσει τη σχέση επιστήμης και πολιτικής, όπως πια αυτή αποτυπώνεται και πρακτικά σε συγκεκριμένα πεδία της κοινωνικής ζωής, και ειδικότερα στο περιβάλλον και το κλίμα (VII), στην οικονομία και το αναπτυξιακό μοντέλο (VIII), στην εργασία και στο κοινωνικό κράτος (ΙΧ) και στην υγεία (X), όπου και εξάγονται πολύτιμα συμπεράσματα από την πανδημία.
Τέλος, το καταληκτικό πάνελ επιχειρεί να συνοψίσει, να σχολιάσει αλλά και να ανοίξει προς περαιτέρω προβληματισμό και μελέτη τα θέματα του συνεδρίου.
Επιστημονικά υπεύθυνοι του συνεδρίου είναι η Δανάη Κολτσίδα, διευθύντρια του ΙΝΠ, και ο Γεράσιμος Κουζέλης, ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ και μέλος του ΔΣ του ΙΝΠ, με τη συνεργασία των ερευνητριών/ών του ΙΝΠ: Μαρίας Χαϊδοπούλου-Βρυχέα, Ελένης Γκρίνγουδ, Βαγγίας Λυσικάτου και Ανδρέα Μαράτου.
Περισσότερες πληροφορίες και υλικό για το συνέδριο αναρτάται σταδιακά ΕΔΩ
Περισσότερες δράσεις και υλικό για τα #25χρόνιαΙΝΠ μπορείτε να βρείτε στο ΛΙΝΚ
Αναλυτικότερα μερικά στοιχεία για τα θέματα και την προβληματική του συνεδρίου:
Μεταξύ άλλων, μέσα από τα επιμέρους πάνελ του συνεδρίου θα επιχειρηθεί να απαντηθούν ερωτήματα όπως:
• Πώς παράγεται η επιστήμη και πώς αξιοποιείται από την πολιτική, σε πολλαπλά επίπεδα – εθνικό και υπερεθνικό, δημόσιο και ιδιωτικό;
• Πόσο και πώς επιδρούν τα διαφορετικά επιστημονικά πεδία και αντικείμενα και οι διαφορετικές σχολές και ρεύματα και πώς ο επιστημονικός πλουραλισμός και οι ιδιαίτεροι κανόνες παραγωγής και αξιολόγησης της επιστημονικής γνώσης συμβαδίζουν με τους χρόνους και τις προτεραιότητες της πολιτικής;
• Μέσα από ποιους θεσμούς και ποιες διαδικασίες παράγεται η επιστήμη, πώς υπερισχύουν συγκεκριμένες σχολές και ρεύματα έναντι άλλων;
• Ποιο ρόλο παίζει ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας στην παραγωγή γνώσης και σε ποιους (πρέπει να) ανήκει η γνώση αυτή, ποιοι θέτουν τις ερευνητικές προτεραιότητες, τι κατευθύνσεις δίνει η (δημόσια) πολιτική για την εκπαίδευση και την έρευνα;
• Πώς συνδέεται με την κρίση της πολιτικής ο περιορισμός του λαϊκού στοιχείου της δημοκρατίας και η μετάθεση κρίσιμων πολιτικών αποφάσεων σε μη δημοκρατικά νομιμοποιημένα όργανα, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης τεχνοκρατικοποίησης της πολιτικής;
• Πώς μπορούν να λάβουν ενήμερες αποφάσεις οι πολιτικώς δρώντες μέσα στο όλο και πιο σύνθετο πλαίσιο που διαμορφώνουν η παγκοσμιοποίηση και η διαρκής και αλματώδης τεχνολογική εξέλιξη και πώς η πολιτική και ιδεολογική διαμάχη περί αξιών και οραμάτων τείνει συχνά να υποκαθίσταται ή, έστω, να συμπληρώνεται από το ερώτημα ποια είναι η «σωστή» επιστήμη; Ποια επιστημονικά δεδομένα επιλέγει κανείς να χρησιμοποιήσει προκειμένου να στηρίξει τη μία ή την άλλη απόφαση και τι πολιτικές συνέπειες προκύπτουν από αυτό;
• Μέσα από ποιους θεσμούς και διαδικασίες τα επιστημονικά δεδομένα μετατρέπονται σε πολιτικές αποφάσεις και, αντίστροφα, πώς αξιολογούνται τα αποτελέσματα των πολιτικών αποφάσεων;
• Πώς λειτουργούν τα ΜΜΕ ως πεδίο διαμεσολάβησης μεταξύ αφ’ ενός μεν του κοινού, αφ’ ετέρου δε των επιστημονικών πορισμάτων και των πολιτικών αποφάσεων;
• Ποιον ρόλο παίζουν και μπορούν να παίξουν τα πολιτικά κόμματα και τα πολιτικά ινστιτούτα συνθέτοντας εξ ορισμού έναν ευρύ «ενδιάμεσο» χώρο μεταξύ επιστήμης και πολιτικής;
• Τι περιθώρια υπάρχουν για τη χάραξη προοδευτικών και αριστερών πολιτικών στο πλαίσιο αυτό και πώς μπορεί η επιστημονική έρευνα και η δημόσια πολιτική για την εκπαίδευση και την έρευνα να λειτουργήσει στην κατεύθυνση αυτή; Πώς παράγεται και αξιοποιείται επιστημονική γνώση από προοδευτικές και αριστερές κυβερνήσεις και κόμματα, από φορείς της κοινωνίας των πολιτών, συνδικάτα, κινήματα κ.λπ. για την προώθηση εναλλακτικών λύσεων και προσεγγίσεων;
