Η Μεγαλή Σαρακοστή είναι μεγαλύτερη σε διάρκεια περίοδος νηστείας που προβλέπει η Εκκλησία. Περιλαμβάνει σαράντα ημέρες νηστείας, από την Καθαρή Δευτέρα μέχρι και την Παρασκευή πριν το Σάββατο του Λαζάρου και καθ’ όλη τη διάρκειά της απαγορεύεται η κατανάλωση τροφών που έχουν αίμα, δηλαδή κρέας και ψάρι, ενώ παράλληλα απαγορεύονται τα γαλακτοκομικά (γάλα-γιαούρτι-τυρί-βούτυρο), τα αβγά. Τα Σάββατα και τις Κυριακές επιτρέπεται η κατανάλωση λαδιού και κρασιού. Δευτέρες, Τρίτες και Πέμπτες οι πιστοί επιτρέπεται να τρώνε λάδι μόνο για λόγους υγείας και με την έγκριση του πνευματικού τους.
Οι μοναδικές εξαιρέσεις στον κανόνα της νηστείας της Σαρακοστής και της Μεγάλης Εβδομάδας είναι τρεις:
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου (25 Μαρτίου) οπότε επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριού (μπακαλιάρος σκορδαλιά)
Των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων (26 Μαρτίου) οπότε επιτρέπεται το λάδι και το κρασί.
Και η Κυριακή των Βαΐων, που το έθιμο επιβάλει να τρώμε ψάρι .
Ο λόγος που την Κυριακή των Βαΐων σπάει η νηστεία
Την Κυριακή των Βαΐων γιορτάζεται η είσοδος του Ιησού στην Ιερουσαλήμ και εξαιτίας της σπουδαιότητας της γιορτής, τρώμε ψάρι.
Κατά τα Ευαγγέλια, οι Ιουδαίοι υποδέχθηκαν τον Ιησού κρατώντας βάγια (κλαδιά φοινίκων) και απλώνοντας στο έδαφος τα ρούχα τους ζητωκραύγαζαν «Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου».
Κατά τους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού η Κυριακή των Βαΐων γιορταζόταν μαζί με την ανάσταση του Λαζάρου. Αργότερα η δεύτερη μετατέθηκε κατά μία ημέρα πριν, το λεγόμενο Σάββατο του Λαζάρου.
Τόσο για την Ορθόδοξη όσο και για την Καθολική Εκκλησία, η Κυριακή των Βαΐων σηματοδοτεί την αρχή των Αγίων Παθών.
Τους πρώτους αιώνες μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού, η Κυριακή των Βαΐων εορταζόταν με αναπαράσταση του γεγονότος.
Μάλιστα, στους Αγίους Τόπους κατά τον 4ο αιώνα ο επίσκοπος ξεκινώντας με πομπή από το Όρος των Ελαιών έμπαινε στα Ιεροσόλυμα επί «πώλου όνου», πάνω σε γαϊδουράκι, περιστοιχιζόμενος από τον κλήρο, ενώ οι πιστοί προπορεύονταν κρατώντας κλάδους φοινίκων.
Κατ’ αντιστοιχία, οι Καθολικοί το Μεσαίωνα την Κυριακή των Βαΐων περιέφεραν το ομοίωμα του Ιησού πάνω σε ένα γαϊδούρι.
Στην Ελλάδα σήμερα διατηρείται το έθιμο της διανομής των βαγιών από τους ιερείς.
