Κάθε χρόνο, στις 14 Φεβρουαρίου, γιορτάζουμε την γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου, γνωστή και ως «γιορτή των ερωτευμένων».
Ειδικότερα, η ρωμαιοκαθολική εκκλησία κατά την διάρκεια της ημέρα αυτής τιμά τον «μάρτυρα Βαλεντίνο» πρεσβύτερο της Ρώμης, ωστόσο το τοπίο αναφορικά με τη σχέση του με την ορθόδοξη εκκλησία είναι λίγο πιο θολό.
Αν και τα ιστορικά δεδομένα για τον Άγιο Βαλεντίνο δεν είναι πολλά, η άποψη ότι ο Άγιος Βαλεντίνος δεν έχει καμία σχέση με την ορθοδοξία δεν ισχύει.
Όπως τονίζει το ευρετήριο «Patron Saints Index», στα αρχαία χρόνια, οι βιογραφίες των αγίων και τα μαρτυρολόγια γράφονταν κυρίως για να χρησιμοποιηθούν τοπικά. Ακόμα και εάν ένας άγιος, λοιπόν, ήταν γνωστός σε μια συγκεκριμένη περιοχή, αυτό δεν σημαίνει ότι θα τον γνώριζαν πιστοί από όλη την οικουμένη.
Υπάρχουν, ως εκ τούτου, πολλοί άγιοι οι οποίοι θεωρούνται πολύ σημαντικοί τοπικά, αλλά δεν αναγνωρίζονται σε άλλες περιοχές. Για παράδειγμα, στην Ανατολική Εκκλησία, ο Άγιος Δημήτριος αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό πρόσωπο, όμως ελάχιστοι τον γνωρίζουν στην Δυτική Εκκλησία. Αυτό, βεβαίως, δεν σημαίνει πως δεν είναι άγιος. Το ίδιος ισχύει και για τον Άγιο Χρυσόστομο της Σμύρνης, ο οποίος είναι δημοφιλής στην Ελλάδα αλλά σχεδόν καθόλου γνωστός στην Ρωσία, ωστόσο παραμένει, φυσικά, Άγιος.
Άγιος Βαλεντίνος ο Έλληνας
Θα πρέπει πρώτα να τονίσουμε ότι δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για να είμαστε σίγουροι για την εθνικότητα του Αγίου Βαλεντίνου, όμως υπάρχουν κάποιες ενδείξεις πως μαρτυρούν πως είχε πιθανότητα ελληνικές ρίζες.
Αρχικά, στην πρώτη απεικόνισή του που έχει διασωθεί ως σήμερα και βρίσκεται στην εκκλησία Santa Maria Antiqua στην Ρώμη, τον βλέπουμε να κρατάει την επιγραφή «O ΑΓΙΟC BAΛΕΝΤΙΝΟC», η οποία είναι γραμμένη στα ελληνικά. Επιπλέον, η εν λόγω εκκλησία χτίστηκε περίπου κατά τον 5ο αιώνα μ.Χ., σε μια περίοδο κατά την οποία αποτελούσε την ενορία των Ελλήνων στην Ρώμη.
Μάλιστα, κατά τον 8ο αιώνα, ο Έλληνας Πάπας ο Ιωάννης ο Ζ’ διέταξε την ανακαίνιση της εκκλησίας, η οποία ολοκληρώθηκε από τους διαδόχους του (συμπεριλαμβανομένου και του Έλληνα Πάπα Ζαχαρία).
Για τον λόγο αυτό, η εκκλησία Santa Maria Antiqua τιμούσε εκείνα τα χρόνια με ιδιαίτερη αγάπη τους αγίους της Ανατολικής Εκκλησίας και κυρίως εκείνους που ήταν Έλληνες, γεγονός που επίσης συνηγορεί στην άποψη ότι ο Άγιος Βαλεντίνος ήταν Έλληνας.
Ένα ακόμη ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο είναι το γεγονός πως τα λείψανα του Αγίου βρέθηκαν στην Ελλάδα, το 1907. Ειδικότερα, μετά τον θάνατό του στις 14 Φεβρουαρίου 270 στην Ρώμη, κάποιοι χριστιανοί έσωσαν το σώμα του και το έθαψαν στις κατακόμβες της St. Priscilla όπου και παρέμεινε για 15 περίπου αιώνες.
Το 1815, τα λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου δόθηκαν ως δώρο από τον Πάπα σε έναν Ιταλό ιερέα. Όταν ο ιερέας πέθανε, ο απόγονος που τα κληρονόμησε μετακόμισε στην Μυτιλήνη και τα πήρε μαζί του, το 1907. Παρέμειναν εκεί μέχρι και το 1990, οπότε και μετακινήθηκαν στην Αθήνα, στον Ιερό Καθολικό Ναό Αγίων Φραγκίσκου και Κλάρας. Το 2009 μεταφέρθηκαν εκ νέου στην Μυτιλήνη.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι τα λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου κατέληξαν στην χώρα μας από «θεϊκή παρέμβαση» και μαρτυρούν την καταγωγή του αγίου.
Η πραγματική ιστορία του Αγίου Βαλεντίνου
Αν και 14η Φεβρουαρίου έχει πλέον εξελιχθεί σε μια εμπορική γιορτή, στην πραγματικότητα ο Άγιος Βαλεντίνος ήταν ένας μάρτυρας, που βασανίστηκε και αποκεφαλίστηκε για την πίστη του.
Έζησε κατά τον τρίτο αιώνα μ.Χ. στην Ρώμη, όπου ήταν ιερέας και βοήθησε να κρυφτούν οι μάρτυρες των οποίων την καταδίωξη είχε διατάξει ο Αυτοκράτορας Κλαύδιος Β’ ο Γοτθικός. Φυσικά, η καταδίωξη των χριστιανών στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία είχε ξεκινήσει από πολύ πιο πριν, όταν ο Νέρωνας κατηγόρησε τους χριστιανούς για την μεγάλη πυρκαγιά που είχε ξεσπάσει στην Ρώμη, το 64 μ.Χ.
Σύντομα, η προσπάθεια του Βαλεντίνου να σώσει τους μάρτυρες και να τους προσφέρει καταφύγιο μαθεύτηκε και έτσι ο ίδιος συνελήφθη και οδηγήθηκε στο αυτοκρατορικό δικαστήριο.
Σύμφωνα με την χριστιανική παράδοση, ακολούθησαν τα παρακάτω:
«Γιατί, Βαλεντίνε, θέλεις να γίνεις φίλος με τους εχθρούς μας και απορρίπτεις την φιλία μας;», τον είχε ρωτήσει ο αυτοκράτορας.
«Άρχοντά μου, εάν γνώριζες το δώρο του Θεού, θα ήσουν χαρούμενος μαζί με το βασίλειό σου και θα απέρριπτες την ειδωλολατρία, προσκυνώντας τον αληθινό Θεό και τον Υιό του, Ιησού Χριστό».
Παρά τη διαφωνία που ακολούθησε μεταξύ του Βαλεντίνου και του δικαστή, ο αυτοκράτορας συνέχισε να του κάνει ερωτήσεις και έτσι έμαθε επιτέλους την αλήθεια για την χριστιανική πίστη.
Έτσι, ο ιερέας βρήκε την ευκαιρία να τον παροτρύνει να μετανοήσει για το αίμα των χριστιανών που χύθηκε: «Πίστεψε στον Ιησού Χριστό, βαφτίσου και θα σωθείς και από αυτή τη στιγμή και έπειτα θα εξασφαλισθεί η δόξα του βασιλείου σου, αλλά και ο θρίαμβος του στρατό σου».
Ο Κλαύδιος πίστηκε, και είπε σε όλους: «Τι όμορφη που είναι η διδασκαλία που κηρύττει αυτός ο άνθρωπος».
Όμως, ο δήμαρχος της Ρώμης, δυσαρεστημένος, άρχισε να φωνάζει πως ο Βαλεντίνος είχε παραπλανήσει τον Κλαύδιο.
Στη συνέχεια, ο Κλαύδιος διέταξε ο Βαλεντίνος να δικαστεί από τον Αστέριο, ένα δικαστή με μια μικρή κόρη που ήταν τυφλή εδώ και δύο χρόνια. Ακούγοντας, λοιπόν, τα λόγια του Βαλεντίνου, ο οποίος έλεγε πως ο Ιησούς είναι το φως του κόσμου, τον ρώτησε εάν θα μπορούσε να δώσει το φως και στην κόρη του.
Τότε, ο Άγιος έβαλε το χέρι του στα μάτια του κοριτσιού και προσευχήθηκε: «Κύριε Ιησού Χριστέ, πραγματικό φως, φώτισε αυτό το τυφλό παιδί» και το παιδί είδε. Έτσι, ο δικαστής και η οικογένειά του έγιναν χριστιανοί.
Όταν ο αυτοκράτορας άκουσε τι έγινε, αρχικά σκέφτηκε να μην τον τιμωρήσει, όμως επειδή δεν ήθελε να φανεί αδύναμος στα μάτια των υπηκόων του, αναγκάστηκε τελικά να προδώσει την δικαιοσύνη και να διατάξει τον βασανισμό και τον αποκεφαλισμό του Βαλεντίνου και άλλων χριστιανών, στις 14 Φεβρουαρίου το 268/9.
Πώς ο Άγιος Βαλεντίνος έγινε ο προστάτης της αγάπης
Υπάρχουν πολλοί θρύλοι που υποστηρίζουν την ιδιότητα του Αγίου Βαλεντίνου ως προστάτη της αγάπης.
Λέγεται πως μια μέρα, καθώς ο ίδιος καλλιεργούσε τριαντάφυλλα στον κήπο του, άκουσε ένα ζευγάρι να τσακώνεται έντονα. Αυτό σόκαρε τον άγιο, ο οποίος στη συνέχεια έκοψε ένα τριαντάφυλλο και προσέγγισε το ζευγάρι, ζητώντας να τον ακούσουν.
Αν και η κατάσταση ήταν τεταμένη, υπάκουσαν τον Βαλεντίνο, ο οποίος τους πρόσφερε το λουλούδι, μαζί με μια ευλογία. Αμέσως, η αγάπη τους άνθησε ξανά και λίγο αργότερα επέστρεψαν, ζητώντας από τον άγιο να ευλογήσει τον γάμο τους.
Σύμφωνα με μια άλλη παράδοση, μια από τις κατηγορίες κατά του Βαλεντίνου ήταν πως ευλογούσε τους γάμους των στρατιωτών, προτού ολοκληρώσουν τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις, κάτι που ερχόταν σε αντίθεση με τις διαταγές του αυτοκράτορα.
Στην πραγματικότητα, βέβαια, θεωρείται πως η πραγματική αιτία που ο Βαλεντίνος επιλέχθηκε ως ο «άγιος των εραστών» είναι πολύ πιο πρακτικός: η ημερομηνία του θανάτου του έπεφτε πολύ κοντά με τα Lupercalia, ένα φεστιβάλ γονιμότητας που γιόρταζαν οι Ρωμαίοι στις 15 Φεβρουαρίου. Όπως και με άλλες παγανιστικές γιορτές, λοιπόν, επιλέχθηκε να χρησιμοποιηθούν για να ενισχύσουν το χριστιανικό δόγμα.
