Ο Σταύρος Θαλασσινίδης, πόντιος στην καταγωγή, φτάνει στο νεκροταφείο των Σουρμένων, στο Ελληνικό και κατευθύνεται στο μνήμα της συζύγου του.
Βγάζει το τραπεζομάντιλο από τη τσάντα, το στρώνει πάνω στον τάφο και στη συνέχεια απλώνει πάνω σε αυτό κόκκινα αβγά, τυρί, τσουρέκι, παστουρμά, πλαστικά μαχαιροπίρουνα και σφηνάκια με ούζο.
Του Στάθη Βασιλόπουλου
«Εδώ κηδεύτηκε η γυναίκα μου και πιο πάνω στο νεκροταφείο, σε άλλο μνήμα, βρίσκονται τα λείψανα των γονιών μου, της γιαγιάς μου και του παππού μου», λέει στο iEidiseis.gr ο κ. Θαλασσινίδης, ο οποίος από το 1957 μέχρι και σήμερα συμμετέχει κάθε χρόνο στο αναστάσιμο ταφικό έθιμο των Ποντίων.
Ένα ξεχωριστό έθιμο, που χάνεται στα βάθη των αιώνων και είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την παράδοση των Ποντίων, οι οποίοι ξεριζώθηκαν από τις πατρογονικές τους εστίες (1912-1920) και προσπάθησαν να φτιάξουν ξανά τη ζωή τους στην Ελλάδα.
Η πρώτη Κυριακή μετά το Πάσχα αποτελεί ημέρα χαράς και όχι πονεμένης ανάμνησης για τους Ποντίους, που συγκεντρώνονται σε διάφορα νεκροταφεία ανά τη χώρα για να θυμηθούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα που έχουν φύγει από τη ζωή, όχι με θρήνο, αλλά με ευφορία και ευχάριστη διάθεση. Οι ζωντανοί κερνούν συγγενείς και φίλους και γιορτάζουν μαζί με τις ψυχές, για να δείξουν ότι δεν ξεχνούν τους δικούς τους ανθρώπους αλλά και ότι δεν φοβούνται το θάνατο.
Ο Σταύρος Θαλασσινίδης
«Χωρίς το θάνατο δεν υπάρχει ζωή και επομένως ο θάνατος μας δείχνει τη ζωή», λέει η Χριστίνα Σπατιώτη που άπλωσε εδέσματα πάνω τον τάφο του παππού, της γιαγιάς και του πατέρα της. Οι πρόγονοί της, που ζούσαν στα Σούρμενα του Πόντου αναγκάστηκαν να εγκατασταθούν στο Βατούμ της Γεωργίας για να γλιτώσουν από τη μανία των Τούρκων. Μετά ήρθαν στο Ελληνικό και σιγά σιγά άρχισαν να στέκονται ξανά στα πόδια τους.
Η Χριστίνα Σπατιώτη ήρθε για πρώτη φορά στο νεκροταφείο των Σουρμένων το 1962. «Η περιοχή τότε ήταν άγονη γη. Μόνο πέτρα. Αυτοκίνητο δεν μπορούσε να φτάσει στο νεκροταφείο. Το ταξί μας άφηνε στη λεωφόρο Βουλιαγμένης και μετά ανεβαίναμε στο κοιμητήριο με τα πόδια», θυμάται.
Στις περισσότερες περιοχές το ταφικό έθιμο των Ποντίων τηρείται την 7η ημέρα μετά το Πάσχα (Κυριακή του Θωμά), ημέρα που ο άπιστος Θωμάς πίστεψε ότι ο Χριστός αναστήθηκε, όταν είδε στα χέρια Του τα σημάδια της Σταύρωσης. Αλλού, το έθιμο αναβιώνει τη Δευτέρα του Πάσχα, ενώ στο Θρυλόριο Κομοτηνής γίνεται ανήμερα του Αγίου Πνεύματος.
Κάθε τάφος έχει να «διηγηθεί» και έναν ξεριζωμό. Πονεμένες ιστορίες από τις χαμένες πατρίδες που περνούν από γενιά σε γενιά και διατηρούν ζωντανή τη συλλογική μνήμη.
Η Μαρία Σανδαλίδη, Πόντια τρίτης γενιάς, υφαίνει το κουβάρι των δικών της αναμνήσεων: «Η γιαγιά μου και ο παππούς μου ζούσαν στα Σούρμενα του Πόντου. Το 1913, βλέποντας τα πράγματα να δυσκολεύουν, η γιιαγιά μου έφυγε μαζί με 11 ακόμα συγγενικά της πρόσωπα άτομα για την Γιάλτα της Ρωσίας, όπου έμειναν ως το 1919. Εκείνη τη χρόνια έφτασαν στη Γιάλτα δύο πλοία που έστειλε ο Ελευθέριος Βενιζέλος για να βοηθήσουν τον Τσάρο. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα έφεραν πίσω ξεριζωμένους του Πόντου. Όλη και όλη η οικοσκευή της ήταν ένα ξύλινο μπαούλο. Οι συγγενείς της έφτασαν στα Σούρμενα, που τότε ήταν ένας ξερότοπος και ζούσαν μέσα σε σκηνές. Η γιαγιά μου πήγε αρχικά στη Δάφνη και στη συνέχεια έχτισε σπίτι εδώ στα Σούρμενα, όταν το κράτος της παραχώρησε τέσσερα στρέμματα στην περιοχή».
Η Μαρία Σανδαλίδη με το σύζυγό της
