Ένας χρόνος συμπληρώθηκε από το ξέσπασμα της καταστροφικής φωτιάς στο Εθνικό Πάρκο του Δάσους της Δαδιάς, στις 21 Ιουλίου 2022, ενώ η χώρα βιώνει ξανά έναν πύρινο εφιάλτη.
Πώς να ξεχάσει κανείς τις κραυγές αγωνίας το περασμένο καλοκαίρι, όταν οι πυροσβέστες έδιναν μάχη να σώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο πράσινο και φυσικά τα ζώα που διαβιούν στον φυσικό πνεύμονα της Βόρειας Ελλάδας;
Η πυρκαγιά κατέκαψε τελικά ένα μεγάλο τμήμα του πυρήνα του Δάσους, μιας από τις σημαντικότερες προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδας με ξεχωριστή γεωγραφική θέση διεθνώς, αφού βρίσκεται στο σταυροδρόμι Ασίας, Ευρώπης και Αφρικής, αλλά και κοντά στον ανατολικότερο μεταναστευτικό διάδρομο πολλών ειδών πουλιών.
Το Πάρκο είναι γνωστό επίσης και για το ότι φιλοξενεί σπάνια είδη αρπακτικών πουλιών της Ευρώπης (Μαυρόγυπας, Όρνιο και Ασπροπάρης), αλλά και τη μοναδική αποικία Μαυρόγυπα στα Βαλκάνια.
Για τις επιπτώσεις που άφησε πίσω της η πύρινη κόλαση στη Δαδιά, καθώς και για το σχέδιο αποκατάστασης της περιοχής που επλήγη, μίλησε στο iEidiseis ο κ. Χαράλαμπος Παπαλεξανδρής, δασολόγος στη Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου και Δαδιάς του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α..
Όπως εξήγησε, η φωτιά κατέστρεψε μεγάλο μέρος της περιοχής Natura, ωστόσο στο μισό τμήμα της περιοχής που επηρέασε ήταν έρπουσα, με αποτέλεσμα να σωθούν πολλά δέντρα. Υπήρξε δε και ένα… «θαύμα» με τη φωλιά του χρυσαετού, η οποία παρέμεινε αλώβητη παρόλο που βρέθηκε δίπλα στις φλόγες.
– Κύριε Παπαλεξανδρή, ποια είναι η αποτίμηση της κατάστασης έναν χρόνο μετά την καταστροφική φωτιά στη Δαδιά;
«Ήταν μια πολύ μεγάλη πυρκαγιά όσον αφορά την έκτασή της, από τις μεγαλύτερες που έχουν πλήξει το Εθνικό Πάρκο τις τελευταίες δεκαετίες. Σχεδόν 45.000 στρέμματα επλήγησαν από τη φωτιά, ενώ από αυτά περίπου τα μισά, γύρω στα 22.500 χιλιάδες, είναι ολοσχερώς καμένα.
Στα υπόλοιπα περίπου 22.500 χιλιάδες στρέμματα υπάρχουν αρκετά ζωντανά δέντρα, δεν καταστράφηκε δηλαδή τελείως η βλάστηση. Στην περίπτωση αυτή η φωτιά ήταν έρπουσα, επιφανειακή, έκαψε μεν τη βλάστηση του τάπητα, δεν επηρέασε όμως τα δέντρα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί τα δέντρα αυτά είναι εκείνα που θα συμβάλλουν στην αναγέννηση του υπόλοιπου Δάσους».
– Κάηκε μεγάλο μέρος της περιοχής Natura;
«Η φωτιά χτύπησε μέσα στον πυρήνα του Εθνικού Πάρκου. Από τα 45.000 στρέμματα που επηρεάστηκαν, σχεδόν το 80% αφορούσε σε τμήμα της ζώνης αυστηρής προστασίας Natura.
Αυτό καθιστά την πυρκαγιά καταστροφική, το ελπιδοφόρο όμως είναι ότι υπάρχουν – όπως αναφέραμε – νησίδες ζωντανών δέντρων τα οποία μπορούν να βοηθήσουν τη φυσική αναγέννηση του Δάσους».
– Τι παρεμβάσεις έχουν γίνει μέχρι τώρα για την αποκατάσταση του Δάσους;
«Οι αρμόδιοι φορείς για την διαχείριση του Δάσους έχουν προχωρήσει σε διαφόρων ειδών έργα. Η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου και Δαδιάς Ο.ΦΥ.ΠΕ.ΚΑ. έχει αναλάβει την παρακολούθηση του προστατευτέου αντικειμένου.
Πραγματοποιούμε τηλεπισκόπιση για την παρατήρηση της καμένης περιοχής, ενώ παράλληλα γίνεται παρακολούθηση – καταγραφή (monitoring) της ορνιθοπανίδας, κυρίως αρπακτικών πτηνών που βρίσκονται στην περιοχή.
Ταυτόχρονα, η δασική υπηρεσία έχει αναλάβει τα αντιπλημμυρικά και αντιδιαβρωτικά έργα, ώστε να μην υπάρξουν πλημμύρες. Έχει αναλάβει επίσης την απομάκρυνση των καμένων δέντρων, μέσω των δασικών συνεταιρισμών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή».
– Ποια η εικόνα για τις φωλιές των σπάνιων ειδών πουλιών και της λοιπής πανίδας που βρίσκονταν στο Δάσος;
«Για να εξετάσουμε αν επλήγησαν οι φωλιές και πόσες από αυτές καταστράφηκαν, αυτό είναι μια διαδικασία που θα κρατήσει καιρό. Χρειάζεται αρκετός χρόνος για να έχουμε μια πλήρη αποτίμηση του πόσο μεγάλη ήταν η ζημιά στην ορθονοπανίδα.
Δεν υπάρχουν ακόμη επίσημα αποτελέσματα, ωστόσο, γνωρίζουμε ότι η φωλιά ενός σπάνιου είδους πουλιού, που ονομάζεται «χρυσαετός», που υπήρχε στην καμένη περιοχή, δεν επηρεάστηκε. Έτσι, θεωρούμε ότι το πτηνό θα συνεχίσει να πηγαίνει να φωλιάζει εκεί.
Χρυσαετός/Φωτογραφία:Lavrentis Sidiropoulos
Η επίπτωση που υπήρξε σε όλη την πανίδα του Δάσους, βρίσκεται ακόμη σε φάση αξιολόγησης και αποτίμησης. Τα περισσότερα ζώα έχουν ευτυχώς τη δυνατότητα να απομακρυνθούν από τη φωτιά και δεν επηρεάζονται άμεσα από αυτήν.
Υπάρχουν ωστόσο επιπτώσεις στον βιότοπό τους και τα μέρη τροφοληψίας τους. Αυτό που πρέπει να αξιολογηθεί τώρα είναι σε τι βαθμό επηρέασαν αυτές οι επιπτώσεις τα ζώα, από τα μεγάλα αρπακτικά μέχρι θηλαστικά, τα ερπετά και τα αμφίβια και γενικότερα όλο το φάσμα της πανίδας.
Όλα τα παραπάνω πρέπει να αποτιμηθούν για να δούμε αν θα πρέπει να επέμβουμε διαχειριστικά και να βελτιώσουμε τον βιότοπο των παραπάνω ειδών». Ακριβή και ολοκληρωμένα αποτελέσματα αναμένεται να υπάρξουν μέσα στην επόμενη τριετία, όποτε θα μπορούμε να έχουμε μια καλή και λεπτομερή εικόνα του πόσο επηρέασε αυτή η καταστροφική πυρκαγιά το οικοσύστημα».
Δύο νεοσσοί γύπες είδους Ασπροπάρη επέστρεψαν και ζουν με ασφάλεια στο Δάσος της Δαδιάς/Πηγή:ΥΠΕΝ
– Φυσική αναγέννηση ή αναδάσωση;
«Η αποκατάσταση του δάσους θα γίνει σταδιακά. Θέλουμε τη φυσική αναγέννηση, την επιδιώκουμε. Θα αφήσουμε τη φύση να κάνει τη δουλειά της – όπως πάντα – και βεβαίως θα συμπληρώσουμε από τη μεριά μας όπου κρίνουμε ότι από μόνη της δεν μπορεί να αναγεννήσει το Δάσος. Αυτή η είναι η πιο συνηθισμένη και η πιο επιστημονικά ορθή πρακτική».
– Πότε θα μπορούν να γίνουν ξανά επισκέψεις στο παρατηρητήριο αρπακτικών πουλιών;
«Δυστυχώς από την πυρκαγιά του περασμένου έτους καταστράφηκε το παρατηρητήριο των αρπακτικών πουλιών που αποτελούσε τον πυρήνα των δράσεων ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης που υλοποιούσε η Μονάδα Διαχείρισης.
Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία ανακατασκευής. Οι επισκέπτες έχουν προς το παρόν τη δυνατότητα να λάβουν πληροφορίες στο κέντρο ενημέρωσης, όπου θα βρουν μια επικαιροποιημένη έκθεση, την οποία αξίζει να επισκεφτούν όσοι έρθουν στο Πάρκο.
Οι ξεναγήσεις που γινόντουσαν στο Δάσος για πολλά χρόνια, για τις οποίες ήταν γνωστό το Εθνικό Πάρκο, έχουν ανασταλεί. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι σύντομα θα ξεκινήσουν και πάλι. Φυσικά θα υπάρξουν σχετικές ανακοινώσεις για το θέμα».
Το παρατηρητήριο αρπακτικών πουλιών στη Δαδιά πριν από τη φωτιά
– Η Ελλάδα καίγεται ξανά. Κατά πόσο οι Αρχές στη Δαδιά είναι σε ετοιμότητα για την πρόληψη μιας νέας καταστροφής;
«Η τοπική Πυροσβεστική Υπηρεσία βρίσκεται σε έντονη επιφυλακή. Υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι του δάσους που δεν έχει καεί, το οποίο φιλοξενεί πολλές φωλιές και ζώα.
Υπάρχει ανάλογη επιφυλακή, αναφορικά και με το κίνδυνο πυρκαγιάς για τον οποίο ενημερώνει καθημερινά η Πολιτική Προστασία.
Ο στόχος είναι να προλάβουμε τη φωτιά και να μπορεί να κατασταλεί μια πιθανή εστία πολύ έγκαιρα, πράγμα βέβαια που δεν είναι πάντα εφικτό, όπως δυστυχώς βλέπουμε ότι συμβαίνει και με τις φετινές πυρκαγιές στην Ελλάδα».
Ακολουθούν φωτογραφίες από το Δάσος της Δαδιάς πριν τη μεγάλη φωτιά του 2022
