Η Μεγάλη Σαρακοστή που ξεκινάει την Καθαρά Δευτέρα είναι, ανάμεσα στις νηστείες που προβλέπει η ορθόδοξη παράδοση, η πιο μακριά και επίπονη. Αν και ξεκινάει με χαρές -η Καθαρά Δευτέρα είναι ημέρα γιορτής- στην πορεία είναι εξαντλητική και τηρείται, μέχρι κεραίας, μόνο από τους πολύ ευσεβείς και πιστούς. Όμως, τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια στροφή του κόσμου κι έτσι πολλοί νέοι άνθρωποι νηστεύουν, κυρίως για λόγους υγείας. Θεωρούν ότι η Σαρακοστή είναι μια καλή ευκαιρία για αποτοξίνωση μετά από μια παρατεταμένη περίοδο διατροφικής ατασθαλίας που ξεκινάει τα Χριστούγεννα.
Στη αυθεντική μορφή της, σύμφωνα με τους κανόνες της Εκκλησίας, η Σαρακοστή είναι μια περίοδος στέρησης. Απαγορεύεται η κατανάλωση κρέατος, ψαριού, γαλακτοκομικών, λαδιού και κρασιού. Κατ’ εξαίρεση τα Σάββατα και τις Κυριακές επιτρέπονται το λάδι και το κρασί, εκτός από το Μεγάλο Σάββατο, που είναι το μοναδικό Σάββατο του έτους στο οποίο απαγορεύονται λάδι και κρασί. Επίσης, στις 25 Μαρτίου και την Κυριακή των Βαΐων τρώμε ψάρι.
Πόσο διαρκεί η Σαρακοστή
Ο τρόπος μέτρησης της Σαρακοστής ήταν τους προηγούμενους αιώνες αντικείμενο «διαπραγματεύσεων» ανάμεσα στις κατά τόπους Εκκλησίες. Τα βασικά ερωτήματα είναι αν τα σαββατοκύριακα και η Μεγάλη Εβδομάδα συμπεριλαμβάνονται στην περίοδο της νηστείας.
Τελικά επικράτησε η «μορφή τῆς Κωνσταντινουπόλεως», ο τρόπος μέτρησης που ίσχυσε στην Βασιλεύουσα μετά το 8ο αιώνα, με την οριστική διαμόρφωση του βιβλίου του Τριωδίου. Έτσι, στην Μεγάλη Σαρακοστή δεν περιλαμβάνεται η Μεγάλη Εβδομάδα, αν και νηστεία. Προσμετρώνται όμως τα σαββατοκύριακα, παρότι η νηστεία «χαλαρώνει» κι επιτρέπεται η κατανάλωση λαδιού και κρασιού. Εξαιρείται το τελευταίο σαββατοκύριακο, το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαΐων που δεν αποτελούν μέρος της Σαρακοστής.
Οι κατηγορίες των τροφών που καταναλώνουμε τη Σαρακοστή
Δημητριακά και άλλου καρποί
Καταναλώστε άφοβα ψωμί, παξιμάδια, ζυμαρικά -εκτός αυτών που περιέχουν γάλα ή αυγά-, ρύζι, δημητριακά και ψευδοδημητριακά (κινόα, φαγόπυρο, τσία κ.ά.) σε όλες τις μορφές τους.
Όσπρια
Κουκιά, ρεβίθια, φάβα, φακές, φασόλια είναι οι βασικές πηγές πρωτεΐνης το διάστημα της νηστείας, ειδικά όταν συνδυάζονται με ρύζι.
Ξηροί καρποί
Όπως και όσπρια, αποτελούν βασικές πηγές ενέργειας, πολύτιμων ιχνοστοιχείων και καλών λιπαρών και πρωτεΐνης. Όμως, να έχετε υπόψη σας ότι είναι πραγματικές θερμιδικές βόμβες, ειδικά όταν είναι επεξεργασμένοι.
Θαλασσινά
Όστρακα, οστρακόδερμα και κεφαλόποδα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στο σαρακοστιανό τραπέζι. Καλαμάρια, θράψαλα, σουπιές, χταπόδια, στρείδια, μύδια, καλόγνωμες, φούσκες, αχιβάδες, χτένια, γυαλιστερές, κυδώνια, χάβαρα, αστακοί, καραβίδες, γαρίδες και καβούρια αποτελούν μια λαχταριστή εναλλακτική στο κρέας και το ψάρι.
Φρούτα και λαχανικά
Καταναλώστε τα σε αφθονία, ωμά ή μαγειρεμένα, φρέσκα ή αποξηραμένα.
Έλαια
Η κατανάλωσή τους επιτρέπεται μόνο τα σαββατοκύριακα. Όμως, επιτρέπεται καθημερινά η κατανάλωση ελιάς.
Γλυκά
Η νηστεία έχει πολλές απολαύσεις, ιδιαίτερα για εκείνους που δεν τηρούν απαρέγκλιτα τον κανόνα της αποχής από το λάδι. Διαλέξτε ανάμεσα σε χαλβά του μπακάλη, σιμιγδαλένιο (χωρίς βούτυρο) γλυκά κουταλιού, παστέλια, ταχινόπιτες και ταχινόψωμα, σκαλτσούνια, αμυγδαλωτά και βέβαια μαύρη σοκολάτα.
Τα απαγορευμένα
Σε όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής απαγορεύεται η κατανάλωση ζωικών προϊόντων εκτός των θαλασσινών, τα οποία εξαιρούνται διότι δεν έχουν αίμα. Κρέας, ψάρι, γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα απαγορεύονται σε όλη τη διάρκεια. Μοναδικές εξαιρέσεις είναι η γιορτή του Ευαγγελισμού (25η Μαρτίου) εφόσον πέφτει μέσα στην Σαρακοστή και η Κυριακή των Βαΐων, η οποία από λάθος περιλαμβάνεται πολλές φορές στη Σαρακοστή.
Σε αυτές τις δύο περιπτώσεις επιτρέπεται η κατανάλωση ψαρικών.
