Είκοσι έξη (26) χρόνια μετά την κρίση των Ιμίων, οι αγωνίες και τα ερωτηματικά του ελληνικού λαού παραμένουν αμείωτα!
Η τουρκική επιθετικότητα συνεχίζεται με αμείωτη ένταση. Το Αιγαίο παραμένει «γκρίζο»! Οι αμφισβητήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων ολοένα και αυξάνονται. Το casus belli παραμένει η μόνιμη απειλή της Τουρκίας…
Η Ελλάδα την πρώτη δεκαετία μετά την κρίση των Ιμίων (1997-2007) δαπάνησε πάνω απο 50 δις χωρίς μέχρι σήμερα να έχει γίνει καμία οικονονικοτεχνική μελέτη που να συγκρίνει κόστος και αποτελεσματικότητα! Το μόνο βέβαιον είναι ότι μέσω αυτών των χρημάτων δεν ενισχύθηκε η ελληνική αμυντική βιομηχανία, όπως συνέβη στην Τουρκία και τις περισσότερες χώρες του κόσμου που προβαίνουν σε μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα!
Η κρίση των Ιμίων δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, ούτε ένα «τυχαίο γεγονός» όπως το θεωρούσαν ορισμένοι. Είχαν προηγηθεί και άλλα επεισόδια που είχαν προαναγγείλει τα επιθετικά σχέδια της Τουρκίας με σκοπό τη δημιουργία τετελεσμένων. Εν τούτοις, η Ελλάδα δεν πήρε την πρωτοβουλία για δημιουργία προϋποθέσεων πολιτικής συναίνεσης αντιμετώπισης της τουρκικής επιθετικότητας με όρους πλήρους εφαρμογής του διεθνούς δικαίου πρωταρχικά με την Αιγιαλίτιδα ζώνη.
Η κρίση των Ιμίων έκανε σαφές ότι οι σχέσεις της στρατιωτικής με την πολιτική ηγεσία στην Ελλάδα εμφάνιζαν σοβαρά κενά. Λειτουργούσαν με παρωχημένους όρους και καταμαρτυρούσαν έλλειμμα στρατηγικής γνώσης, αποτρεπτικής προετοιμασίας και διαχείρισης κρίσεων.
Τούρκοι κομάντος στα Ιμια
– Άραγε 26 χρόνια μετά έχουν διορθωθεί τα πράγματα; Παραμένει αμφίβολο!
Το μόνο σίγουρο είναι ότι συνεχίζονται κανονικά και με αμείωτη ένταση οι εξοπλιστικές δαπάνες!
Συγκεκριμένα το 1990 η δαπάνη για εξοπλισμούς ήταν 1,8 δισ. ευρώ, ενώ το 1997 , ένα χρόνο μετά την κρίση των Ιμίων, εκτοξεύτηκε τα 4,5 δις. Την περίοδο 1998 – 2006 κινήθηκε μεταξύ 5 και 5,5 δισ. ευρώ ετησίως. Οι κύριοι πωλητές οπλικών συστημάτων αυτής της περιόδου ήταν ΗΠΑ – Γερμανία – Γάλλια απορροφώντας τα 3/4 των ελληνικών παραγγελιών.
Το 1998 οι Αμερικανοί κάλυπταν το 58% των ελληνικών εξοπλισμών, οι Γερμανοί το 30%, και οι Γάλλοι το 12%.
Την δεκαετία μετά την κρίση των Ιμίων το 48% των εξοπλιστικών δαπανών ήταν για αεροσκάφη, το 17% για υποβρύχια, το 15% για πυραυλακάτους, το 8% για άρματα και το 5% για αντιαεροπορικά συστήματα. Για Patriot (1,1 δισ. ευρώ) , για F-16 (πάνω από 2,8 δισ. στις ΗΠΑ), για τα Mirage και πυραύλους (περίπου 2 δισ. ευρώ στην Γαλλία), για αγορά και εκσυγχρονισμό υποβρυχίων (πάνω από 2,4 δισ. ευρώ στην Γερμανία), για τα αντιαεροπορικά TOR-Μ1 (510 εκατ. ευρώ στην Ρωσία), για συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης (530 εκατ. ευρώ σε Σουηδία – Βραζιλία), για πυραύλους (430 εκατ. ευρώ στην Γαλλία) και για πυραυλακάτους (415 εκατ. ευρώ στην Βρετανία).
Το ζητούμενο που παραμένει αναπάντητο 26 χρόνια μετά την κρίση των Ιμίων είναι εάν οι συνεχείς αγορές εξοπλιστικών συστημάτων μέσω των κυλιόμενων «πενταετών προγραμμάτων», ενίσχυσαν αντιστοίχως και την άμυνα;
Εάν με τόσο υψηλές εξοπλιστικές δαπάνες μπορεί η Ελλάδα εξασφάλισε καλύτερη αμυντική θωράκιση; Πάντως το βέβαιον είναι εγχώρια αμυντική βιομηχανία δεν απέκτησε, όπως συνήθως συμβαίνει σε άλλες χώρες και ειδικότερα στην Τουρκία! Δυστυχώς η ελληνική αμυντική βιομηχανία δεν έγινε ποτέ ανταγωνιστική και δεν κατάφερε να καλύψει τις εσωτερικές ανάγκες.
Επίσης η κρίση του 2020 ανέδειξε επιπλέον ένα στοιχείο : Οι μεγάλες δαπάνες για την άμυνα, της δεκαετίας (1997-2007), δεν οδήγησαν σε πλήρη αξιοποίηση της αποτρεπτικής ισχύος για την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου και για να σταματήσει η τουρκική επιθετικότητα.
Διδάγματα
Από την κρίση των Ιμίων, εξάγουμε πέντε κύρια συμπεράσματα:
1) Ένα γεγονός χαμηλής κλίμακας μπορεί να οδηγήσει σε θερμό επεισόδιο και ενδεχομένως σε πλήρη πολεμική σύγκρουση.
2) Η εξωτερική πολιτική θα πρέπει αυστηρά να ασκείται από τη θεσμικά υπεύθυνη κυβέρνηση και όχι από ανεύθυνους δημάρχους, αστυνομικούς, δημοσιογράφους, παπάδες ή τηλεοπτικούς σταθμούς. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ενώ συνεχιζόταν η ανταλλαγή ρηματικών διακοινώσεων, στις 25 Ιανουαρίου 1996 ο δήμαρχος, ο διοικητής του αστυνομικού τμήματος, ένας παπάς και κάτοικοι της Καλύμνου έσπευσαν χωρίς καμιά προηγούμενη συνεννόηση και με συνοδεία τηλεοπτικών συνεργείων (!) να υψώσουν την ελληνική σημαία σε μια από τις βραχονησίδες των Ιμίων. Η πόρτα για το θερμό επεισόδιο είχε ήδη ανοίξει…
Την επομένη τούρκοι δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Χουριέτ» με ελικόπτερο και τηλεοπτική κάλυψη αποβιβάζονται στα Ιμια, κατεβάζουν την ελληνική σημαία και υψώνουν την τουρκική. Η φρέσκια κυβέρνηση Κ. Σημίτη αναγκάστηκε τα αντιδράσει και το ελληνικό Ναυτικό κατέβασε την τουρκική σημαία και ανύψωσε την ελληνική.
Τούρκοι δημοσιογράφοι στα Ιμια
3) Ρεαλιστικότητα στις στρατιωτικές επιλογές και κινήσεις για την αντιμετώπιση και υπέρβαση μιας κρίσης. Στην περίπτωση της κρίσης των Ιμίων η τότε στρατιωτική ηγεσία διαβεβαίωνε τον πρωθυπουργό (Κ. Σημίτη) ότι τα Ιμια φυλάσσονταν τόσο καλά που ήταν «αδύνατο να περάσει οποιοδήποτε τουρκικό πλοίο»… Αποδείχτηκε το αντίθετο. Οπως ο ιδιος ο Κ. Σημίτης, ομολογεί στο βιβλίο του Πολιτική για μια δημιουργική Ελλάδα, 1996-2004, οι τούρκοι κομάντος κατέλαβαν τη μία από τις δύο νησίδες Ιμια και όχι μόνο δεν το πήραμε χαμπάρι αλλά «οι Ενοπλες Δυνάμεις εμφανίζονται σε αδυναμία να διαπιστώσουν εάν έχει γίνει ή όχι απόβαση τουρκικών δυνάμεων» (Κ. Σημίτης, σελ. 68). Τελικά μάθαμε την κατάληψη της νησίδας από τον υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρ. Χόλμπρουκ…
4) Προβλήματα, κρίσεις, διαφορές που δεν επιλύονται σε σχέση με την Τουρκία γεννούν νέα προβλήματα και ζητήματα κατά κανόνα εις βάρος μας. Η κρίση των Ιμίων γέννησε τις «γκρίζες ζώνες».
5) Η διεθνής πίεση υπό την απειλή της σύγκρουσης και την αποφυγή του πολέμου ώστε οι δυο χώρες να τα «βρουν». Πρόκειται για διαχρονική θέση των ΗΠΑ και της Ρωσίας.
