Μόσιαλος στο iEidiseis: Έπρεπε να προσέξουμε περισσότερο – Το δεύτερο κύμα θα συνεχιστεί για 3-4 μήνες

Η εξήγηση για την «επιμονή» του ημερήσιου αριθμού κρουσμάτων σε επίπεδα άνω των 2.000 το περασμένο 48ωρο είναι πολυπαραγοντική, λέει στο iEidiseis o καθηγητής πολιτικής της υγείας στο London School of Economics Ηλίας Μόσιαλος, τονίζοντας, παράλληλα, πως η εικόνα για την επιδημία στην Ελλάδα θα πρέπει να συμπληρωθεί μέσω τυχαίων δειγματοληπτικών ελέγχων.

«Αυτό που πρέπει να βλέπουμε πάντα όταν γίνονται ανακοινώσεις κρουσμάτων είναι ποιος είναι ο αριθμός των τεστ που έχουν γίνει. Αν γίνονται περισσότερα τεστ είναι λογικό να βρίσκονται και περισσότερα κρούσματα», λέει αρχικά ο καθηγητής.

Ένα δεύτερο στοιχείο που λαμβάνεται υπόψιν είναι το «πόσοι προσέρχονται για να κάνουν το τεστ, δηλαδή αν προσέρχονται περισσότεροι επειδή έχουν ανησυχία λόγω εμφάνισης συμπτωμάτων, ή αν αυτό συμβαίνει επειδή μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού θέλησε να ελεγχθεί λόγω και του ότι είμαστε πιο κοντά στην ανακοινωμένη ημερομηνία λήξης του lockdown».

Από την άλλη, δεν αποκλείεται «να βλέπουμε τις επιπτώσεις μίας χαλάρωσης στην εφαρμογή των μέτρων» την ώρα που, έτσι κι αλλιώς, «το δεύτερο lockdown ήταν πολύ πιο χαλαρό από το πρώτο».

«Από εκεί και πέρα», συνεχίζει ο κ. Μόσιαλος, «αυτό που έχει μεγάλη σημασία, για να ξέρουμε την πραγματική επιδημιολογική εικόνα στη χώρα, είναι ότι χρειάζονται τυχαίες δειγματοληψίες, όπως έχω τονίσει ήδη από τον Μάρτιο. Χωρίς την πραγματοποίηση τέτοιων ελέγχων, στα μεγάλα αστικά κέντρα ιδιαίτερα, δε θα έχουμε την πλήρη εικόνα του πού βρισκόμαστε σε σχέση με την επιδημία, παρά την εικόνα που προκύπτει από τα τεστ όσων προσέρχονται ή από τις δειγματοληψίες που γίνονται από τον ΕΟΔΥ, οι οποίες είναι χρήσιμες αλλά όχι τυχαίες».

Όπως εξηγεί, «τα rapid test, όπως γίνονται, δεν είναι μέρος της τυχαίας δειγματοληψίας, ενώ η τυχαία δειγματοληψία πρέπει να γίνει με μοριακά (PCR) τεστ, καθώς τα rapid είναι αξιόπιστα όταν υπάρχουν συμπτώματα. Αν δεν έχει ξεκινήσει η νόσος, και είμαστε σε φάση επώασης και προσυμπτωματικότητας, τα rapid μπορεί να “πιάσουν”, μπορεί και όχι».

Το κυριότερο σημείο της πρότασης του κ. Μόσιαλου είναι η χρησιμότητα του δείγματος: «Έστω ότι έχω 5 εκατ. πολιτών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Διαλέγω τυχαία 5 χιλιάδες και τους κάνω το τεστ για κορονοϊό (αν δεχτούν – ειδάλλως υπάρχουν τεχνικές αντικατάστασης του δείγματος). Εφόσον η τυχαία δειγματοληψία γίνεται μία φορά την εβδομάδα κατ’αυτόν τον τρόπο, στις πυκνοκατοικημένες περιοχές της χώρας, θα ξέρουμε πόσοι πάσχουν από τον ιό σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο, αν αυξήθηκε η τάση ή αν μειώθηκε κ.ο.κ.».

Τα κριτήρια για την «χαλάρωση» των μέτρων

Αναφορικά με το πώς και το πότε θα αρθεί το lockdown, ο καθηγητής τάσσεται υπέρ ενός υπό όρους “ανοίγματος”, με γεωγραφικά χαρακτηριστικά, και σε χρόνο που θα καθορίσουν τα επιδημιολογικά δεδομένα.

Όπως λέει, «δεν πρέπει να πάμε σε πλήρες “άνοιγμα”, αλλά σε κινήσεις αντίστοιχες με την επιδημιολογική εικόνα κάθε περιοχής, η οποία θα μπορεί να συνδυαστεί με απαγόρευση μετακινήσεων μεταξύ περιοχών, αν και εντός των περιοχών όπου η επιβάρυνση είναι χαμηλή θα μπορούμε να δούμε σταδιακά “ανοίγματα”».

Ο ίδιος εκτιμά πως στη Βόρεια Ελλάδα, ειδικά, η «χαλάρωση» δε μπορεί να έρθει σύντομα, με δεδομένη την εκεί επιβάρυνση του ΕΣΥ, αλλά και πως, συνολικά για τη χώρα, ο αριθμός των νοσηλευομένων στις ΜΕΘ, οι οποίες είναι στα όρια τους, όπως λέει, δεν επιτρέπει μία ευρεία άρση μέτρων το προσεχές διάστημα.

Αναλυτικότερα, τα στοιχεία προς εξέταση στην κατεύθυνση άρσης της καραντίνας περιλαμβάνουν «τον ρυθμό αύξησης ή πτώσης των περιπτώσεων του ιού, τον ρυθμό πτώσης των κρουσμάτων στις ευπαθείς ομάδες, τις εισαγωγές στα νοσοκομεία (ΜΕΘ και απλές κλίνες), τον αριθμό των θανάτων – η μείωση του οποίου απέχει χρονικά από τη μείωση των νοσηλευομένων κατά μερικές εβδομάδες-, το ποσοστό όσων νόσησαν σε μία περιοχή, αλλά και το τι θες να ανοίξεις».

Σε σχέση με το πόσοι νόσησαν σε μία περιοχή ο κ. Μόσιαλος διευκρινίζει πως πρόκειται για ακόμη ένα δεδομένο για το οποίο δεν έχουμε καλή εικόνα: «Θα πρέπει να γίνει μια έρευνα ως προς το πόσοι έχουν νοσήσει αυτή τη στιγμή, εκτιμώ 3-5% το πολύ, μέσω των τεστ αντισωμάτων. Λόγω των διαφοροποιήσεων του ποσοστού αυτού ανά περιοχή, κάπου μπορεί να είναι 0,5%, αλλού 10%, το στοιχείο αυτό θα πρέπει να συνεκτιμηθεί» στις όποιες αποφάσεις για άρση περιορισμών.

Έπειτα, λοιπόν, «κρίνεις τι θέλεις να ανοίξεις σταθμίζοντας τις προτεραιότητες που έχεις». Χαρακτηριστικά επισημαίνει πως «αν θες ανοιχτά σχολεία, σημαίνει πως θα ανοίξεις πολύ λιγότερους άλλους τομείς, ενώ, αν δεν ανοίξεις τα σχολεία μπορείς να πας πιο χαλαρά στα υπόλοιπα».

«Θα συνεχιστεί το δεύτερο κύμα»

Σε ερώτηση αναφορικά με τις εκτιμήσεις για την έλευση ενός τρίτου επιδημικού κύματος, ο κ. Μόσιαλος απαντά πως αν αρθούν τα μέτρα θα έρθει μεν ένα κύμα, αλλά «θα είναι ενιαίο, όχι διαφορετικό», σε συνέχεια της τρέχουσας κατάστασης. Θυμίζει πως στην Ελλάδα «είχαμε το πρώτο κύμα που το σταματήσαμε νωρίς και περάσαμε ένα 4μηνο – 5μηνο χωρίς προβλήματα και το οποίο τείνουμε να υποεκτιμούμε, όμως από Μάιο μέχρι Σεπτέμβριο η εικόνα ήταν καλή, πράγμα που δε συνέβη σε άλλες χώρες.

» Έπρεπε, ωστόσο, να προσέξουμε περισσότερο για να μη δούμε όσα έγιναν από τον Σεπτέμβριο και μετά, έπρεπε να υπάρχει πιο αυστηρή επιτήρηση της νόσου αυτό το διάστημα, για να ξέρουμε πού πάμε».

«Η γνώμη μου είναι ότι θα συνεχιστεί για 3-4 μήνες ακόμα αυτό το δεύτερο κύμα κύμα», πρόσθεσε, με δεδομένο πως «οι εμβολιασμοί θα αρχίσουν κάποια στιγμή τον Ιανουάριο», αλλά και ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου σε όσους το κάνουν πρώτοι θα φανεί σε έναν μήνα.

Μιλώντας για το εμβόλιο που θα φτάσει πρώτο, των Pfizer / BioNTech, ο καθηγητής εξηγεί πως «πρώτα γίνεται η πρώτη δόση, και τρεις εβδομάδες μετά η δεύτερη. Για να κάνεις αντισώματα πρέπει να περάσει τουλάχιστον η πρώτη εβδομάδα, καθώς μάλλον θα υπάρχει κάποια ανοσία στο ενδιάμεσο διάστημα, όμως μετά τον ένα μήνα θα είμαστε σίγουροι».

Έτσι, αν αρχίσουν οι εμβολιασμοί στις 15 Ιανουαρίου, στις 15 του επόμενου μήνα θα έχουν λάβει τις 2 δόσεις τα 2 εκατ. πολιτών που υπολογίζει το Υπ. Υγείας πως μπορεί να εμβολιστούν σε διάστημα 30 ημερών, και αργότερα, κατά τα μέσα Μαρτίου, θα δούμε τις πρώτες θετικές επιπτώσεις του εμβολίου στην επιδημία, όπως λέει, συμπληρώνοντας πως στους πρώτους που θα εμβολιαστούν συγκαταλέγονται οι ευπαθείς ομάδες, από τις οποίες προέρχεται και η πίεση στο ΕΣΥ. Ένας προβληματισμός που θέτει ως προς αυτό ο Ηλ. Μόσιαλος αφορά στο ποσοστό όσων κάνουν το εμβόλιο από τις ευπαθείς ομάδες, καθώς η χαμηλή συμμετοχή «θα δημιουργούσε θέμα».

Από εκείνο το σημείο και έπειτα, και καθώς θα έρχονται και άλλα εμβόλια, τα τείχη της ανοσίας θα χτίζονται προοδευτικά, με κάθε επόμενο βήμα να «κάνει πιο εύκολο το να ανοίγεις οικονομικές δραστηριότητες, καθώς μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού θα είναι προστατευμένο, συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων και των υγειονομικών που βρίσκονται στην “πρώτη γραμμή”, ήδη από την πρώτη φάση των εμβολιασμών».

«Εντός Δεκεμβρίου θα αποφανθεί ο EMA»

Κλείνοντας τη συζήτηση μας με τον καθηγητή του LSE, ζητήσαμε ένα σχόλιο του για το γεγονός πως από χθες η Βρετανία είναι η πρώτη χώρα που ενέκρινε για χρήση το εμβόλιο των εταιρειών Pfizer και BioNTech, με τη χορήγησή του να αρχίζει από την επόμενη εβδομάδα, όπως ανακοινώθηκε, την ώρα που ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) τηρεί ένα διαφορετικό χρονοδιάγραμμα.

Όπως μας λέει, «οι βρετανικές αρχές προχώρησαν σε μία ταχεία διαδικασία έγκρισης και δεν έχω αμφιβολία πως οι ρυθμιστικές αρχές της Αγγλίας έκαναν σωστά τη δουλειά τους. Η κατηγορία, από ορισμένες πλευρές, ότι υπήρξε πίεση από τον πρωθυπουργό είναι αστεία, δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση. Επίσης, η εκπρόσωπος του ΠΟΥ είπε χθες στο BBC πως η διαδικασία έγινε με τον σωστό τρόπο».

«Όλοι οι ελεγκτικοί οργανισμοί έχουν τα ίδια στοιχεία, καθώς ο φάκελος που κατατίθεται σε ΗΠΑ, Ε.Ε. και σε κάθε χώρα δε θα περιέχει διαφορετικά δεδομένα. Όπως έγινε γνωστό οι, Αμερικανοί αποφασίζουν για έγκριση εμβολίου στις 10 Δεκεμβρίου και ο EMA μέχρι τις 29», αναφέρει, υπογραμμίζοντας πως παρότι αποτελεί εύλογο ερώτημα το γιατί ο EMA δεν ανακοίνωσε συγκεκριμένη ημερομηνία, το οποίο σχολιάζει αναλυτικά σε σχετική ανάρτησή του, «ο EMA θα αποφανθεί εντός του μήνα σε κάθε περίπτωση και θα ακολουθήσει η άμεση διάθεση εμβολίων στα κράτη μέλη».