Το 56% των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα διαπιστώνει την μείωση των εισοδημάτων του. Από αυτούς, ένας στους τρείς, περιγράφει απώλειες που υπερβαίνουν το 30% των εισοδημάτων τους σε ένα διάστημα 10 μηνών. Το 65% δηλώνει ότι η τηλεργασία οδηγεί σε υπερεργασία η οποία είναι αδύνατο να μετρηθεί
Το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ παρακολουθεί από την πρώτη στιγμή εδώ και δέκα μήνες την επίδραση των δημόσιων πολιτικών υγειονομικής προστασίας στην απασχόληση και στην ποιότητα της εργασίας. Στο πλαίσιο των τακτικών τριμηνιαίων μετρήσεων των δεικτών κλίματος της αγοράς εργασίας καθώς και της καθημερινής επαφής του με τα συνδικάτα, το ΙΝΕ υπήρξε προνομιακός παρατηρητής της σταδιακής επιδείνωσης του κλίματος στην απασχόληση και τους χώρους εργασίας. Ήδη από τις προηγούμενες δύο έρευνες είχαν αναδειχθεί οι σοβαρές επιπτώσεις στο εισόδημα και στις συνθήκες απασχόλησης, ιδιαίτερα σε ότι αφορά την εφαρμογή των μέτρων της τηλε-εργασίας και της αναστολής των συμβάσεων. Υπάρχει λοιπόν πλήθος δεδομένων που μας επιτρέπει να κατανοήσουμε ότι η υγειονομική κρίση έχει πλέον συμπαρασύρει στην εξέλιξή της και την αγορά εργασίας σε βαθμό που δύσκολα θα μπορούσε να αντισταθμιστεί. Αλλά ας μιλήσουν τα δεδομένα:
Το 56% των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα που συμμετείχαν στην έρευνα διαπιστώνει την μείωση των εισοδημάτων του. Από αυτούς, ένας στους τρείς, περιγράφει απώλειες που υπερβαίνουν το 30% των εισοδημάτων τους σε ένα διάστημα 10 μηνών. Το 65% δηλώνει ότι η τηλεργασία οδηγεί σε υπερεργασία η οποία είναι αδύνατο να μετρηθεί. Πάνω από ένας στους δύο εργαζόμενους θεωρεί ότι η τηλε-εργασία έχει αρνητική επίδραση στην προσωπική τους ζωή και στην ψυχική υγεία τους. Πάνω από ένας στους δύο εργαζόμενους θεωρεί ότι η τηλε-εργασία υπονομεύει τα εργασιακά του δικαιώματα. Παράλληλα ένα 40% των ερωτηθέντων, εκφράζει φόβους για αρνητική επίδραση στη εργασιακή του εξέλιξη και στην αμοιβή του. Ανάλογο ποσοστό δηλώνει απαισιόδοξο για την διατήρηση της θέσης εργασίας του, ενώ ένα όλο και μεγαλύτερο ποσοστό εκφράζει την απαισιοδοξία του για τους επόμενους μήνες (56%, +4% σε σχέση με τον μήνα Οκτώβριο).
Είναι απόλυτα σαφές, ότι το κλίμα γενικευμένης ανασφάλειας συνεχίζει να εντείνεται αδιάλειπτα προαναγγέλλοντας όλο και μεγαλύτερες δυσχέρειες στην κάθε προσπάθεια ανάταξής του. Ωστόσο θα ήταν λάθος να αναζητήσουμε όλες τις γενεσιουργίες αιτίες στην συγκυριακή επίδραση της πανδημίας.
Στην πραγματικότητα φαίνεται να ξεχνάμε ότι αγορά εργασίας στην Ελλάδα δεν ανέκαμψε ποτέ από τις άστοχες απορρυθμιστικές παρεμβάσεις της προηγούμενης 8ετίας. Η υγειονομική κρίση λειτουργεί σαν ένας μεγεθυντικός φακός που δείχνει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό όλες τις εγγενείς αδυναμίες και τις στρεβλώσεις του εθνικού παραγωγικού προτύπου στη χώρα μας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την θέση της εργασίας και της απασχόλησης σε αυτό. Για να το διατυπώσουμε λοιπόν με σαφήνεια: οι εργαζόμενοι δεν είναι τα πρώτα και κύρια θύματα μιας εξαιρετικής και σπάνιας κατάστασης που πράγματι αποτελεί μια παγκόσμια πανδημία. Στην πραγματικότητα, εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες, οι εργαζόμενοι βρίσκονται όλο και περισσότερο εκτεθειμένοι στις συνέπειες των πλέον αστάθμητων οικονομικών και κοινωνικών συγκυριών, έχοντας πια όλο και λιγότερα μέσα θεσμικής προστασίας. Το πρόβλημα δεν είναι η ίδια η υγειονομική κρίση, όσο το ότι διαθέτουμε όλο και λιγότερα μέσα και όλο και φτωχότερες πολιτικές, προκειμένου να υποστηριχθούν οι εργαζόμενοι και η εργασία.
Αυτό που καταγράφεται στα δεδομένα του ΙΝΕ και στην καθημερινότητα των εργαζομένων, είναι οι συνέπειες μιας διαρκώς κατακερματισμένης και χρόνια πλέον αποσαρθρωμένης αγοράς εργασίας. Η αποδυνάμωση των μηχανισμών ελέγχου των εργασιακών συνθηκών και παρακολούθησης της ποιότητας της εργασίας, γίνεται όλο και περισσότερο αισθητή και αυτό δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από την υγειονομική συγκυρία. Η εμμονή στην αναστολή – κατάργηση της δυνατότητας ανεξάρτητων συλλογικών διαπραγματεύσεων και κοινωνικού διαλόγου, δεν μπορεί ούτε αυτή να δικαιολογηθεί, την στιγμή που περισσότερο από ποτέ την τελευταία δεκαετία η απασχόληση εκατομμυρίων μισθωτών δείχνει να βρίσκεται αιωρούμενη στο κενό, σε συνθήκες προσωρινότητας και διαρκούς επισφάλειας.
Τέλος, τώρα είναι η στιγμή ουσιαστικής μετατροπής του κατώτατου μισθού από μηχανισμό επισφαλούς και στοιχειώδους επιβίωσης σε εγγύηση αξιοπρεπούς διαβίωσης.
Ο Χρήστος Γούλας, PhD, είναι Διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας ΓΣΕΕ
