Δυο βασικά συμπεράσματα εξήχθησαν κατά την τελευταία Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ.
ΠΡΩΤΟΝ: Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκουν πάση θυσία να κρατήσουν την Τουρκία στην Δύση καθώς προετοιμάζονται για την αντιμετώπιση νέων περιφερειακών κύκλων έντασης. Και τούτο διότι αφενός η Τουρκία είναι βασικός πυλώνας του ΝΑΤΟ και αφετέρου διότι γεωγραφικά είναι ιδανικό “στρατηγικό σημείο” για την αντιμετώπιση μελλοντικών απειλών προερχόμενων από την Ασιατική Ήπειρο (Ρωσία – Κίνα – Ιράν).
Όταν κάθε όλο το προηγούμενο διάστημα εν αναμονή της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ η Αθήνα καλλιεργούσε την εντύπωση ότι η Ελλάδα προσέρχεται στις Βρυξέλλες για επιβληθούν αυστηρές κυρώσεις στην Τουρκία, στις 23 Νοεμβρίου σε άρθρο στο iEidiseis με τίτλο: ΕΕ – Χαστούκι ή χάδι στον «Έρντο»; Στο καίριο ερώτημα: Τι
είδους κυρώσεις μπορεί να επιβάλει η Ευρώπη στον Ερντογάν ; Σαν αυτές που προβλέπει η αμερικανική νομοθεσία (CATSA) ή εμπάργκο ευρωπαϊκών όπλων που έχει προτείνει η Ελλάδα ;
Απαντούσαμε: Ούτε «αμερικανικές», ούτε «ελληνικές». Οι κυρώσεις της Ε.Ε στην Τουρκία – εφόσον επιβληθούν- αναμένεται να είναι χαμηλής κλίμακας περιορισμοί όπως : Απαγόρευση εισόδου τουρκικών πλοίων σε ευρωπαϊκά λιμάνια , μη διάθεση βίζας σε στελέχη του καθεστώτος Ερντογάν, προσωρινή διακοπή συνεργασίας με εταιρίες – κυρίως- του τομέα της ενέργειας…
Γιατί, όπως εξηγούσαμε στο άρθρο της 23ης Νοεμβρίου, οι αξιωματούχοι των Βρυξελλών συνιστούν αναμονή μέχρι την ανάληψη της Αμερικανικής Προεδρίας από τον Τζο Μπάιντεν καθ´ ότι η επιρροή του Ερντογάν στον Τραμπ δεν έχει πλέον καμία πρακτική αξία.
Τώρα θα αναρωτηθείτε : Αυτές τις πληροφορίες δεν τις γνώριζε η Αθήνα ; Βεβαίως και θα έπρεπε να τις γνωρίζει , ωστόσο το «επιτελικό κράτος» που εξ ολοκλήρου ανέλαβε την προετοιμασία της
Συνόδου, για ανεξήγητους λόγους ανέβασε τον πήχη διαρρέοντας στα ΜΜΕ ότι πάμε στις Βρυξέλλες για να επιβάλλουμε κυρώσεις την Τουρκία και ότι ο πρωθυπουργός δεν θα γυρνούσε στην Αθήνα με «αδειανά χέρια»…
– Αστοχία ως προς την προετοιμασία για την Σύνοδο; Αποτυχία του επιτελικού κράτους ; Πάντως σίγουρα επικοινωνιακό Βατερλό !
ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Από την Σύνοδο των Βρυξελλών προέκυψε ότι είναι κοινή η πίεση ΗΠΑ και Ε.Ε προς Αθήνα και Άγκυρα να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την επίλυση των διαφόρων πρωτίστως στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στην ίδια γραμμή κινείται και η Ρωσία καθώς θεωρεί ότι η ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις μόνο με διάλογο μπορεί να κατευναστεί. Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στην Αθήνα ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ είχε διατυπώσει την άποψη ότι: « Είστε δυο χώρες που ανήκετε στη Δύση και στο ΝΑΤΟ επομένως εμείς δεν μπορούμε να παρέμβουμε εκτός και εάν μας το ζητήσετε» και εν συνεχεία διατύπωσε την “φιλική“ συμβουλή: « Καθίστε να τα βρείτε και μην τσακώνεστε. Υπάρχουν τόσοι υδρογονάνθρακες στην περιοχή που φτάνουν για τους δυο σας και περισσεύουν»…
Στο ίδιο μήκος κύματος με τον Σ. Λαβρόφ και η Αγ. Μέρκελ που όλο αυτό το διάστημα επί Γερμανικής Προεδρίας πάσχισε να ξεκινήσει ένας νέος γύρος ελληνοτουρκικού διαλόγου αλλά προσέκρουε στην τουρκική προκλητικότητα αλλά και στην αθόρυβη και άκρως μυστική κίνηση της Ελλάδας να υπογράψει συμφωνία με την Αίγυπτο για εν μέρει καθορισμό της ΑΟΖ.
Ψευδαισθήσεις…
Είναι γεγονός ότι η λέξη «διάλογος» με την Τουρκία δεν ηχεί καλά στα αφτιά των Ελλήνων γι αυτό κάθε φορά που την ακούνε από “φίλους” και “συμμάχους“ προβληματίζονται και δυσανασχετούν…
Κακά τα ψέματα, υπάρχει ο φόβος ότι προσερχόμενοι στο διάλογο κάτι θα χάσουμε, κάτι θα μας αρπάξει η Τουρκία. Γι αυτό και στρουθοκαμηλίζουμε κάθε φορά που υπάρχει ανάγκη εξόδου από μια κρίση με την Τουρκία και τίθεται το θέμα του διαλόγου. Επενδύουμε σε όνειρα απατηλά και με την βοήθεια των συστημικών ΜΜΕ φτιάχνουμε ευφάνταστα σενάρια και καλλιεργούμε ψευδαισθήσεις στους πολίτες.
Για παράδειγμα είχε δημιουργηθεί η εσφαλμένη εντύπωση στην ελληνική κοινή γνώμη ότι τόσο η εκλογή Μπάιντεν , όσο και η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ του Δεκεμβρίου θα ήταν ράπισμα και για τον Ερντογάν !
Λάθος ! Μέγα λάθος !
Στην Ελλάδα έχει καλλιεργηθεί η εσφαλμένη εντύπωση ότι ο Μπάιντεν είναι «τουρκοφάγος» επειδή προεκλογικά τον τελευταίο χρόνο επιτίθονταν στο καθεστώς Ερντογάν για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τον αυταρχικό τρόπο που ασκεί την εξουσία και όχι για τις εντάσεις που προκαλούσε στο Αιγαίο , την Κύπρο και μεταγενέστερα σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο.
Προσωπικά ούτε στιγμή δεν συμμερίστηκα την παραπάνω άποψη, γι αυτό και στις 20 Αυγούστου 2020 σε προγενέστερο άρθρο εδώ στο iEidiseis με τίτλο «Τζο Μπάιντεν: Πολέμιος ή σύμμαχος του Ερτογάν; Μάλλον το δεύτερο» είχα επικαλεστεί την γνώμη ενός αξιόπιστου αναλυτή που κινείται με άνεση στο ευρωπαϊκό κέντρο λήψης των αποφάσεων, τον Asli Aydintasbas, ανώτερο συνεργάτη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων που παρακολουθεί στενά τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ουάσιγκτον.
Ο Al-Monitor έλεγε λοιπόν εν μέσω του θέρους : «Δεν πιστεύω ότι η πολιτική των ΗΠΑ ως προς την Τουρκία θα αλλάξει ριζικά υπό τον Μπάιντεν, αν και θα δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία».
Ο Aydintasbas προέβλεπε, ότι «είναι πιθανό να αλλάξει η στάση του Λευκού Οίκου έναντι της Τουρκίας αλλά όχι δραματικά. Μια διοίκηση του Μπάιντεν θα εξακολουθεί να συνεργάζεται με τον Ερντογάν και θα προσπαθήσει να κρατήσει την Τουρκία στο Διατλαντική Συμμαχία. Η Τουρκία είναι πολύ σημαντική και πολύ κρίσιμη για τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ».
Άλλωστε οπως παρατηρεί ο Aydintasbas: «Πολλοί στην ομάδα εξωτερικής πολιτικής του Μπάιντεν συνεργάστηκαν στενά με την Άγκυρα κατά τα χρόνια του Ομπάμα και δημιούργησαν καλές σχέσεις». Και γι αυτό καταλήγει στο συμπέρασμα ότι : Εάν ο Μπάιντεν έρθει στην εξουσία, ο Ερντογάν θα πει: «Ο φίλος μου Τζο Μπάιντεν» και οι δύο Πρόεδροι θα βρουν έναν τρόπο να συνεργαστούν…
Δέκα ημέρες μετά την δημοσίευση των παραπάνω απόψεων, στις 30 Αυγούστου 2020, σκάει σαν βόμβα η αποκάλυψη του iEidiseis ότι: «Tο χωνί του Ερντογάν στις ΗΠΑ γίνεται διευθυντής σε τομέα της προεκλογικής εκστρατεία του Μπάιντεν» ! Επρόκειτο για τον τουρκικής καταγωγής Elvir Klempic, στενό συνεργάτη της οικογένειας Ερντογάν και μέχρι πρότινος εκτελεστικό διευθυντή του Οργανισμού Τουρκικής Κληρονομιάς που ο Τζο Μπάιντεν τον ενέταξε στην προεκλογική εκστρατεία του.
Και πριν αλέκτωρ λαλήσει τρεις, ο Ερντογάν -αν και όχι από τους πρώτους ηγέτες- έσπευσε σχετικά γρήγορα να συγχαρεί τον Μπαιντεν δηλώνοντας ότι : «Επαναλαμβάνω την αποφασιστικότητά μου να εργαστούμε στενά με την αμερικανική διοίκηση».
Δαμόκλειος σπάθη
Πέραν του συγχαρητήριου μηνύματος Ερντογάν προς Μπάιντεν, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, με την επικείμενη αποχώρηση του Τραμπ από τον Λευκό Οίκο, ο Ερντογάν γνωρίζει ότι η συμπεριφορά της Ουάσινγκτον έναντι του ίδιου και της χώρας του θα αλλάξει δραματικά σε ότι αφορά τις περιφερειακές εστίες εντάσεις που έχει προκαλέσει η αναθεωρητική πολιτική που ασκεί κυρίως μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.
Ήδη η δαμόκλειος σπάθη των κυρώσεων επικρέμεται πάνω από την Τουρκία.
Την περασμένη εβδομάδα, η Γερουσία των ΗΠΑ ενέκρινε την τελική έκδοση του ετήσιου νομοσχεδίου αμυντικής πολιτικής, το οποίο εξουσιοδοτεί τον Αμερικανό Πρόεδρο να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία για την απόκτηση του S-400. Προηγουμένως ο απερχόμενος υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο στην τελευταία Σύνοδο του ΝΑΤΟ ξεσπάθωσε κατά της Τουρκίας, κατηγορώντας την Άγκυρα ότι υπονόμευε την ασφάλεια του ΝΑΤΟ και δημιουργούσε αστάθεια στην ανατολική Μεσόγειο και τον Καύκασο ενώ έκανε «δώρο» στη Μόσχα τους S-400.
Στον ίδιο δρόμο των κυρώσεων ακολουθεί και η Ε.Ε η οποία άνοιξε το δρόμο για προσεκτικά σχεδιασμένα μέτρα κατά της Άγκυρας τόσο για τις παραβατικές δράσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, όσο και το θλιβερό ρεκόρ καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία.
Ο Ερντογάν αντιμετωπίζει μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις των τελευταίων ετών εξ αιτίας της ανατρεπτικής, προκλητικής και αποσταθεροποιητικής πολιτικής του.
«Αγγελιοφόροι» Ερντογάν σε Βρυξέλλες
Ορισμένοι εκτιμούν ότι έφτασε η ώρα που ο Ερντογάν θα αναγκαστεί να ρίξει νερό στο κρασί του και να επανέλθει στον ορθό δρόμο της παραδοσιακής διπλωματίας και ότι θα αποκαταστήσει τις σχέσεις του με ΝΑΤΟ – ΗΠΑ και ΕΕ.
Ίσως είναι η κατάλληλη περίοδος για τον Ερντογάν καθ´ ότι με την αλλαγή της διοίκησης στις ΗΠΑ, στις προτεραιότητες του νέου Προέδρου είναι η επιδίωξη ανοικοδόμησης της στρατιωτικής και εμπορικής συμμαχίας με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.
Στο πλαίσιο αυτό η Τουρκία θα πρέπει να επιλέξει εάν θέλει να είναι αναπόσπαστο μέλος του ΝΑΤΟ ή να σταθεί με τη Ρωσία και το Ιράν. Ο Μπάιντεν αναμένεται να πει στον Ερντογάν ότι: «Δεν μπορείς να πατάς σε δυο βάρκες».
Ο Τούρκος πρόεδρος ούτε στιγμή δεν έχει επιδείξει διάθεση αποχώρησης από το ΝΑΤΟ , απεναντίας το επικαλείται σε στιγμές φραστικής έντασης και διαξιφισμών με ευρωπαίους ηγέτες όπως για παράδειγμα με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν.
Πρόσφατα μάλιστα ο Ερντογάν πρότεινε να αντικαταστήσει το ΝΑΤΟ τη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη.
Άλλωστε δεν ήταν τυχαία η παρέμβαση του ΓΓ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ λίγη ώρα πριν την έναρξη της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ που καλούσε τους ηγέτες να μην ξεχάσουν την σημασία της Τουρκίας για το ΝΑΤΟ και τη Δύση και να αναζητήσουν «θετικές προσεγγίσεις».
Η απροκάλυπτη παρέμβαση Στόλτενμπεργκ επιβεβαιώνει την εκτίμηση ότι μεταξύ Άγκυρας και Βρυξελλών εξελίσσεται ένα διπλωματικό παιχνίδι με έντονο παρασκήνιο. Όπως για παράδειγμα την στιγμή που οι διαξιφισμοί Μακρόν – Ερντογάν βρίσκονταν στην κορύφωση τους με τον Τούρκο Πρόεδρο όπου καλούσε τους Γάλλους να “ρίξουν” τον ηγέτη τους στην κάλπη το 2022, συνεργάτες του Ερντογάν μετέφεραν συμβιβαστικά μηνύματα στις Βρυξέλλες μια βδομάδα πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ.
Οι ηγέτες της ΕΕ το πρώτο πράγμα που κάνουν είναι να αποφύγουν μια σύγκρουση με την Τουρκία. Ωστόσο όπως και ο Αμερικανός Πρόεδρο έχουν πάνω στην στρογγυλή τράπεζα της ΕΕ ένα πακέτο μέτρων και των κυρώσεων η επιβολή των οποίων θα εξαρτηθεί από μελλοντικές προκλήσεις από την Τουρκία.
Μια κρίση της ΕΕ με την Τουρκία θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ενότητα του ΝΑΤΟ κάτι το οποίο δεν επιθυμεί επ΄ουδενί ο Λευκός Οίκος.
Πραγματιστής ή προκλητικός στο μέλλον ο Ερντογάν ;
Στο άμεσο μέλλον ίσως δούμε έναν λιγότερο προκλητικό Ερντογάν -όχι τόσο γιατί μας διαβεβαιώνουν οι αγγελιοφόροι του στις Βρυξέλλες- διότι καλείται εκ των πραγμάτων να επανεξετάσει τις μακροπρόθεσμες περιφερειακές προτεραιότητες και συμφέροντα της χώρας του, τις σχέσεις με τους γείτονές του και τις στρατηγικές συμμαχίες του καθώς οι ΗΠΑ επιστρέφουν στην πολυμέρεια υπό τον Μπάιντεν.
Άλλωστε στο εσωτερικό της Τουρκίας οι προκλήσεις είναι διαρκώς αυξανόμενες για τον Ερντογάν. Μια διογκούμενη αντιπολίτευση ακόμη και μεταξύ πρώην συμμάχων, μια οικονομία διασωληνωμένη, ένα θλιβερό ρεκόρ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι δαπανηρές περιφερειακές περιπέτειες, απειλούν να τον στοιχειώσουν.
Η οικονομία είναι καθοριστικής σημασίας για την τουρκική κυβέρνηση, την αντιπολίτευση και το κοινό. Μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση της εξωτερικής πολιτικής πιθανότατα θα είχε ως αποτέλεσμα οικονομικά και πολιτικά οφέλη στην ίδια την Τουρκία.
Οι Βρυξέλλες εκτιμούν ότι ο Ερντογάν στο τέλος θα αποδειχτεί «πραγματιστής» και θεωρούν απίθανο να θυσιάσει τη σχέση της χώρας του με την Ευρώπη, καθώς η Τουρκία είναι ο 5ος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ.
Επιπλέον οι Βρυξέλλες θεωρούν ότι ο Ερντογάν έχει πλέον κατανοήσει ότι οι ΗΠΑ και η Ευρώπη δεν θα αποδεχθούν περαιτέρω παραβιάσεις της Τουρκίας σχετικά με την κυριαρχία δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου, και θα επιδιώξουν να ασκήσουν πρόσθετη πίεση στην Άγκυρα για αποδοχή διαπραγματευτικής διευθέτησης.
Αναζητείται «ζύγι» «πολιτικό σθένος»
Υπό το νέο αυτό πρίσμα της μεγάλης εικόνας η Αθήνα καλείται να προετοιμαστεί ταχύτατα για να προσέλθει στον διάλογο με την Άγκυρα. Άλλωστε η Ελλάδα στο πρόσφατο παρελθόν με την Συμφωνία των Πρεσπών απέδειξε ότι μπορεί να ξεπεράσει προκαταλήψεις και αγκυλώσεις, να διαπραγματευτεί με επιτυχία και υπέρ των συμφερόντων όχι μόνο της ιδίας αλλά και της ευρύτερης περιοχής. Βεβαίως η Ανατολική Μεσόγειο δεν είναι Δυτικά Βαλκάνια και δεν μπορούν να μπουν στην ίδια ζυγαριά.
Όμως η Αθήνα ας αναζητήσει το ζύγι και κυρίως το πολιτικό σθένος για να προσέλθει στην διαπραγμάτευση που η παγκόσμια κοινότητα υποδεικνύει στις δυο χώρες. Το ότι ενέχει ο κίνδυνος του πολιτικού κόστους σε όποιον πέσει ο κλήρος της συμμετοχής με οποιοδήποτε τραπέζι ελληνοτουρκικού διαλόγου και διαπραγμάτευσης δεν «χωρά αμφιβολία» όπως θα έλεγε ο Επίτιμος Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Μόνο που ο αείμνηστος τεως πρωθυπουργός ως θαρραλέος πολιτικός παλαιάς κοπής θα αδιαφορούσε για το προσωπικό πολιτικό κόστος και θα έβλεπε την Μεγάλη Εικόνα και την Ελλάδα στο επίκεντρο αυτής.
Η παρούσα κυβέρνηση χτες ως αντιπολίτευση για καθαρά ψηφοθηρικούς λόγους ήταν με τους χλαμυδοφόρους και τους Μακεδονομάχους απέναντι στην Συμφωνία των Πρεσπών, ενώ σήμερα ως κυβέρνηση καλείται εκ των πραγμάτων και υπό την ασφυκτική πίεση της παγκόσμιας κοινότητας να προσέλθει σε μια πολύ πιο δύσκολη διαπραγμάτευση.
Είναι βέβαιον ότι η ΝΔ ως αντιπολίτευση εάν είχε ακολουθήσει μια πιο συνετή και μετριοπαθή στάση στο “Μακεδονικό”, σήμερα ως κυβέρνηση θα μπορούσε να έχει εξασφαλίσει την συναίνεση της αντιπολίτευσης .
Στερνή μου γνώση να σε είχε πρώτα.
