Την Παρασκευή η Ρωσία έστειλε δυο πακέτα προτάσεων/αξιώσεωνστο ΝΑΤΟ και ΗΠΑ, για εκτόνωση της κρίσης με την Ουκρανία αλλά και την γενικότερη μείωση της έντασης των σχέσεων με την Δύση.
Ένα νέο μπρα ντε φερ τύπου ψυχρού πολέμου ή ευκαιρία για διαπραγματεύσεις;
Οι προτάσεις/αξιώσεις πηγαίνουν μακρύτερα από την κατάσταση στην Ουκρανία και αφορούν την κατάσταση στον περίγυρο της Ρωσίας, στην Ευρώπη, στον Καύκασο και στην Κεντρική Ασία.
Οι ρωσικές προτάσεις/αξιώσεις περιλαμβάνουν:
1. Αποδοχή ρωσικού βέτο στη περίπτωση ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
2. Την απόσυρση των αμερικανικών πυρηνικών όπλων από την Ευρώπη.
3. Την απομάκρυνση των πολυεθνικών ταγμάτων του ΝΑΤΟ από την Πολωνία και τις τρείς Βαλτικές χώρες (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία).
4. Την μη ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων και όπλων από το ΝΑΤΟ και τη Ρωσία σε χώρες πέραν αυτών που ήταν μέχρι τον Μάιο του 1997, δηλαδή πριν την ένταξη στο ΝΑΤΟ των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης. Αυτό σημαίνει ότι το ΝΑΤΟ θα πρέπει να μην αναπτύσσει δυνάμεις στην Ουκρανία, την Ανατολική Ευρώπη, τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Ουσιαστικά να μην επεκταθεί ανατολικά.
5. Την μη ανάπτυξη πυρηνικών όπλων εκτός της επικράτειας ΗΠΑ-Ρωσίας. Αυτό σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι δεν θα έχουν αεροσκάφη (dualcapability) ικανά να μεταφέρουν αμερικανικά πυρηνικά όπλα.
Οι νατοϊκοί αξιωματούχοι αντέδρασαν άμεσα χαρακτηρίζοντας ‘’απαράδεκτη’’ την ρωσική πρόταση για βέτο ένταξης στο ΝΑΤΟ ανεξαρτήτων χωρών. Συνέχισαν όμως λέγοντας ότι ο διπλωματικός διάλογος με τη Ρωσία για θέματα ασφαλείας είναι δεκτός με την προϋπόθεση ότι θα περιλαμβάνει και τις νατοϊκές επιφυλάξεις για την ανάπτυξη ρωσικών πυραυλικών συστημάτων (εδώ υπάρχει μια μακρά συζήτηση και για τα συμβατικά πυραυλικά), δορυφορικά τεστ και θέματα παραπληροφόρησης.
Επίσης τόνισαν ότι αν εισέλθουν νέες ρωσικές δυνάμεις σε ουκρανικό έδαφος το ΝΑΤΟ θα εξετάσει την μετακίνηση δυνάμεων σε χώρες που γειτνιάζουν με την Ουκρανία όπως η Πολωνία και οι Βαλτικές γιατί το ‘’στρατηγικό βάθος’’ που τώρα παρέχει η Ουκρανία θα έχει χαθεί.
Ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του προέδρου Μπάιντεν, Jake Sullivan, τόνισε ότι και οι ΗΠΑ θα εγείρουν επιφυλάξεις σε θέματα ασφάλειας για ζητήματα που συζητούνται τα τελευταία 20 χρόνια. Αρνήθηκε να σχολιάσει αν οι ΗΠΑ θα προμηθεύσουν την Ουκρανία με νέα όπλα λέγοντας μόνο ότι ένα πακέτο 450 εκατ. δολ. σε όπλα είναι έτοιμο.
Η ρωσική πλευρά ισχυρίζεται ότι έγινε καταστρατήγηση προφορικής υπόσχεσης του πρώην Αμερικανού ΥΠΕΞ James Baker προς τον Γκορμπατσόφ ότι δεν θα επεκτεινόταν το ΝΑΤΟ ανατολικά. Οι Αμερικανοί διαψεύδουν το θέμα λέγοντας ότι αφορούσε μόνο την πρώην Ανατολική Γερμανία. Επίσης ζήτησαν να μη γίνεται ανάπτυξη επιθετικών όπλων σε κράτη που συνορεύουν με την Ρωσία και να μη διεξάγονται ασκήσεις δυνάμεων μεγαλύτερων της μιας ταξιαρχίας (3.000 στρατιώτες) πλησίον των δυτικών ρωσικών συνόρων.
Οι ρωσικοί υπολογισμοί πηγαίνουν πίσω στη λογική των σοβιετικών-νατοϊκών γραμμών στο χάρτη και στην διασφάλιση των συνόρων στην ΄΄εγγύς΄΄ περιοχή τους.
Προφανώς η Ρωσία εκμεταλλεύεται τον αμερικανικό προσανατολισμό δυνάμεων στη περιοχή της Κίνας και της Ταϊβάν, τα οικονομικά προβλήματα και την πανδημία αλλά και την ανάγκη της Ευρώπης σε φυσικό αέριο και ορυκτά. Φαίνεται ότι υπάρχει συνεργασία με την Κίνα για σπάσιμο της ‘’περικύκλωσης’’, άνοιγμα δρόμων μεταξιού και απόσπαση της προσοχής της αμερικανικής πολεμικής μηχανής από την Άπω Ανατολή.
Παράλληλα, η Ρωσία εφαρμόζοντας τακτική ‘’μαστίγιου και καρότου’’ συγκεντρώνει δυνάμεις στα σύνορα με την Ουκρανία και συγχρόνως ζητάει διαπραγματεύσεις με την Δύση, με όρους που δεν μπορούν να συζητηθούν όλοι αλλά και δεν μπορούν να απορριφθούν όλοι.
Ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Ryabkov δήλωσε ότι: η Ρωσία είναι έτοιμη για ‘’λογικούς’’ συμβιβασμούς και ότι το Κρεμλίνο έχει εκτιμήσει πως η δύναμη των Ηνωμένων Πολιτειών είναι σε φθίνουσα πορεία ώστε μια νέα συμφωνία να είναι δικαιολογημένη.
Επιπλέον, η ρωσική πλευρά δήλωσε ότι είναι έτοιμη για άμεσες διαπραγματεύσεις ενώ η αμερικανική πλευρά δήλωσε ότι θα απαντήσει εντός της επόμενης εβδομάδας αφού διαβουλευθεί με τους συμμάχους της.
Με τους Αμερικανούς να μη μπορούν να αναπτύξουν επαρκείς δυνάμεις σε δυο γεωγραφικά εκ διαμέτρου αντίθετες κατευθύνσεις και απέναντι σε δυο μεγάλες χώρες (Κίνα-Ρωσία), τους Ευρωπαίους απρόθυμους να συμπράξουν σε αντιπαραθέσεις των μεγάλων, τις πολλαπλές εστίες ανάφλεξης σε Αφρική και Μέση Ανατολή, την αποχώρηση από το Αφγανιστάν, την παγκόσμια οικονομική αστάθεια και την πανδημία που δεν υποχωρεί και από την άλλη πλευρά την ρωσική οικονομική αδυναμία και απομόνωση, το πιθανότερο είναι ότι θα υπάρξει ‘’πάγωμα’’ της έντασης ώστε να μη διαταραχθούν οι παγκόσμιες ισορροπίες, σε σημαντικό βαθμό.
Τα κοινά παγκόσμια συμφέροντα είναι περισσότερα από τα οφέλη σύγκρουσης έστω και δι’ αντιπροσώπων.
Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.